Din Sosyolojisi Araştırmaları

Abstract

Sosyoloji alanında, dinin gün geçtikçe gücünü yitireceği ve nihayetinde yok olacağı önemli bir tez olarak kabul görmekteydi. Rasyonelleşme ile dinsel açıklamalara olan inancın azalacağı, teknolojinin gelişimiyle insanların modernleşeceği ve modernleştikçe de bireyler için din önemsiz hale geleceği düşünülmekteydi. Ancak ileri sürülen bu teze karşıt çeşitli teorik ve alan çalışmalarından edinilen argümanlar ile desteklenen farklı tezler de literatürde önemli bir yer bulmuştur. Din sosyolojisi alanında din ile birçok olgu arasında çeşitli ilişkiler kurulmakta ve bunlara dair çeşitli temellendirmeler yapılmaktadır. Gerek teorik gerekse de pratik araştırmalar çerçevesinde bu temellendirmeler çeşitli kavramsallaştırmalar doğurmuştur. Bu olguların başında, sekülerleşme, küreselleşme, rasyonelleşme, modernite, postmodernite, dinin bireyselleşmesi gelmektedir. Dinin bireyselleşmesi ya da özelleşmesi bu bağlamlarda dini alanda kimlik, dindarlık ve dini inanç gibi temel unsurların yeniden değerlendirilmesini sağlamıştır. Toplumsal alanda kültürel çoğulculuk önemli bir nitelik kazanmaktadır. Buna paralel olarak dini alanda, dini veya manevi ürünlerin sunulmasıyla dinler marketi niteliğinde bir pazar oluştuğu belirtilmektedir. Zira tarihsel dinî kurumların kendi sistemlerini sürdürmede ve kontrol etmede güç kaybettiği böylece özgürleşen bireylerin bu pazardan çeşitli inanç ve düşünceler edindikleri ve bunlarla kendi yaşam tarzlarını, dini sistemlerini ve kimliklerini oluşturdukları ileri sürülmektedir. Dolayısıyla kutsal için, tek bir evrensel model ileri sürmek mümkün görünmemektedir. Dinin geleceği konusunda Avrupa’da ve Amerika’da yapılan bazı çalışmalar dini bireyselleşmesi bağlamında konumlandırılabilecek, yeni bir takım girişimlerin olduğunu göstermektedir. Bu girişimlerden biri de dini brikolaj olarak adlandırılmaktadır. Brikolaj, bireylerin kendi anlam sistemlerinin kendileri tarafından oluşturduğu anlamını taşımaktadır. Bu doğrultuda bireyler kendi inançlarını, kendi dinlerini de yine kendileri oluşturmaktadırlar. Bu çalışmada literatür doğrultusunda dini brikolajın ne olduğuna dair değerlendirmeler ortaya konulmaya çalışılmaktadır.