Research Article
BibTex RIS Cite

Bir Telif Yöntemi Olarak Tefsirde İhtisar ve Muhtasar Rivayet Tefsirleri

Year 2010, Volume: 10 Issue: 2, 43 - 66, 30.09.2010

Şahin Güven

https://doi.org/10.5281/zenodo.3344170

Abstract

Bu çalışmada, öncelikle telif yöntemleri arasında önemli bir yer tutan ihtisar yöntemini ele alacak ve ihtisar faaliyetinin sebepleri ile muhtasar tefsirlerin özgünlüğü meselesi üzerinde duracağız. Daha sonra tefsirde ihtisar geleneği ve muhtasar tefsirler hakkında genel bilgi vereceğiz. Bu bağlamda ya bizzat müellifleri ya da daha sonra gelen âlimler tarafından ihtisar edilen rivayet tefsirleri ele alınıp incelenecektir. Son olarak rivayet tefsirleri üzerine yapılan ihtisar çalışmaları genel bir değerlendirmeye tabi tutulacağız.

Keywords

Telif İhtisar Muhtasar Tefsirde İhtisar Muhtasar Rivayet Tefsirleri

References

  • Altundağ, Mustafa, Müfessir el-Vâhidî ve Fedâilü’s-Süver Adlı Kitabı, Marmara Üniversitesi Sos. Bil. Enst. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 1988.
  • Ayverdi, İlhan Misalli Büyük Türkçe Sözlük, İstanbul 2008.
  • Bakırcı, Saffet, “Meâlimü’t-Tenzîl”, TDV İslâm Ansiklopedisi, Ankara 2003.
  • Bilmen, Ömer Nasûhi, Büyük Tefsir Tarihi, İstanbul 1973.
  • Birışık, Abdulhamit, “Muhtasar”, TDV İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 2006.
  • Cebeci, Lütfullah, “Mefâtîhu’l-Gayb”, TDV İslâm Ansiklopedisi, Ankara 2003.
  • Cerrahoğlu, İsmail, Tefsir Tarihi, Ankara 1988.
  • Cerrahoğlu, İsmail, “Câmiu’l-Meyân an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân”, TDV İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 1993.
  • Cerrahoğlu, İsmail, “Envâru’t-Tenzîl ve Esrâru’t-Te’vîl”, TDV İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 1995.
  • Cevherî, İsmâil b. Hammad, es-Sıhah Tâcü’l-Lüga ve Sıhâhı’l-Arabiyye, (Thk: Ahmed Abdulğafûr Atâr), Beyrut 1979.
  • Dâvûdî, Şemseddin Muhammed b. Ali b. Ahmed, Tabakâtu’l-Müfessirîn, Beyrut, Ts.
  • Demirci, Muhsin, Tefsir Tarihi, İstanbul 2003.
  • Durmuş, İsmail, “Muhtasar” TDV İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 2006.
  • Ebî Hâtim, Abdurrahman b. Muhammed b. İdrai er-Râzî, Tefsîru’l-Kur’âni’lAzîm, (Thk: Es’ad Muhammed et-Tayyib), Beyrut 1997.).
  • Ebû Şehbe, Muhammed, el-İsrâiliyyât ve’l-Mevzûât fi Kütübi’t-Tefsîr, Kahire 1987.
  • el-Hamevî, Yâkût, Mu’cemü’l-Büldân, Kahire 1906.
  • el-Hatîp eş-Şirbînî, Şemseddin Muhammed b. Muhammed, Muğni’l-Muhtâr ilâ Ma’rifeti Meânî Elfâzı’l-Minhâc, (Thk: Ali Muhammed Muavvid ve Adil Ahmed Abdülmevcûd), Beyrut 1992.
  • el-Meymenî, Abdülaziz, el-Buhûs ve’t-Tahkîkât, Kahire 1978.
  • el-Umarî, Ali b. Saîd b. Muhammed, el-İhtisâr fi’t-Tefsîr;Dirase Nazariye ve Dirâse Tatbîkiye, Ümmü’l-Kurâ Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi, Mekke 2004.
  • es-Sâbûnî, Muhammed Ali, Muhtasaru Tefsiri İbn Kesîr, Riyad, Ts.
  • es-Seâlebî, Ebû Zeyd Abdurrahman b. Mahlûf, el-Cevâhiru'l-Hısân, (Thk: Ali Muhammed Muavvad ve Adil Ahmed Abdülmevcüd), Beyrut 1998.
  • ez-Zeyd, Abdullah b. Ahmed b. Ali, Muhtasaru Tefsîri’l-Bagavî, Riyad, 1996.
  • İbn Cevzî, Ebû’l-Ferec Cemaleddin Abdurrahman b. Ali b. Muhammed, Zadü’l-Mesîr fî İlmi’t-Tefsîr, Beyrut 1987.
  • İbn Haldun, Abdurrahman b. Muhammed b. Haldûn el-Hadramî, Mukaddimetü İbn Haldun, (Tah: Halil Şahhâte), Beyrut 2001.
  • İbn Hallikân, Ahmed b. Muhammed, Vefayâtü’l-A’yân, Kahire 1985.
  • İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İsmâil, Tefsiru’l-Kur’âni’l-Azîm, Riyad, Ts.
  • İbn Manzûr, Ebu’l-Fadl Muhammed b. Mükerrem, Lisânü’l-Arab, Kahire, Ts.
  • İbn Teymiyye, Ebü’l-Abbâs Ahmed b. Abdü’l-Halîm, Mukaddime fî Usûli’t-Tefsîr, Kahire 1992.
  • İbnü’l-Kıftî, Ebü’l-Hasen Cemaleddin Ali b. Yusuf b. İbrâhim, İnbâhu’r-Ruvât Ala Enbâhi’n-Nühât, (Thk: Muhammed Ebu’l-Fazl İbrahim), Kahire 1950.
  • Karacabey, Salih, “Hadiste İhtisar ve Muhtasar Rivayetten Kaynaklanana Problemler”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C: 11, S: 1, Bursa 2002.
  • Karagöz, Mustafa, Tefsirde Rivayet-Dirâyet Ayırımının Ortaya Çıkışı ve Mahiyeti, Bilimname V, Kayseri 2004.
  • Kâtip Çelebi, Mustafa b. Abdullah, Keşfü’z-Zünûn an Esâmi’l-Kütübi ve’l-Fünûn, Beyrut 1992.
  • Ken’an, Muhammed, Fethu’l-Kadîr Tehzîbü Tefsiri İbn Kesîr, Kahire Ts.
  • Koç, M. Akif, İsnad Verileri Çerçevesinde Erken Dönem Tefsir Faaliyetleri, Ankara 2003.
  • Mertoğlu, Mehmet Suat, “Seâlebî”, TDV İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 2009.
  • Mollaibrahimoğlu, Süleyman, Süleymaniye Kütüphanesinde Bulunan Yazma Tefsirler, İstanbul 2002.
  • Müzhir, Abdülgani Ahmed Cebr, Kavâidü’l-İhtisâri’l-Menhecî fi’t-Te’lîf, Mecelletü’l-Buhûsi’l-İslâmiyye, Sayı 59, Riyad 2000.
  • Nusayr, Âmine Muhammed, Ebu'l-Farac İbnü'l-Cevzî; Ârâuhû'l-Kelâmiyye ve'l-Ahlâkıyye, Dâru'ş-Şuruk, Kahire 1987.
  • Öztürk, Mustafa, “Medâriku’t-Tenzîl ve Hakâiku’t-Te’vîl”, TDV İslâm Ansiklopedisi, Ankara 2003.
  • Polat, Fethi Ahmet, İslam Tefsir Geleneğinde Akılcı Söyleme Yönelik Eleştiriler, İz, İstanbul 2010.
  • Râcih, Muhammed Kerim b. Saîd, Muhtasar Tefsiri İbn Kesîr, Beyrut 1996.
  • Sâbûnî, Muhammed Ali (ve Salih Ahmed Rızâ), Muhtasaru Tefsiri’t-Taberî, Beyrut 1993.
  • Sâbûnî, Muhammed Ali (ve Salih Ahmed Rızâ), Muhtasar Tefsiri İbn Kesîr, Mekke, Ts.
  • Suyûtî, Celâleddîn, el-İtkân fî Ulûmi’l-Kur’ân, Kahire 1997.
  • Suyûtî, Celâleddîn, ed-Dürrü’l-Mensûrfi’t-Tefsîri bi’l-Me’sûr, Kahire 1985.
  • Sübkî, Tâcüddîn, Tabakâtü’l-Kübrâ, Kâhire 1964.
  • Şakir, Ahmed, Umdetü’t-tefsir ani’l-Hafız İbn Kesîr: Muhtasaru Tefsiri’l-Kur’ani’l-Azim, Mansure 2005.
  • Taşköprülüzâde, Ahmed b. Mustafa, Miftâhü’s-Saâde ve Mısbâhu’s-Siyâde fî Mevzûâti’l-Ulûm, Beyrut, Ts.
  • Turgut, Ali, Tefsir Usulü ve Kaynakları, İstanbul 1991.
  • Vâhidî, Abu’l-Hasan Ali b. Ahmed b. Muhammed en-Nîsâbûrî, el-Vecîz fî Tefsîri Kitâbi’l-Azîz, (Thk: Safvan Adnan Dâvûdî), Şam 1995.
  • Vâhidî, Abu’l-Hasan Ali b. Ahmed b. Muhammed en-Nîsâbûrî, el-Vasît fî Tefsîri'l-Kur'âni'l-Mecîd, (Thk: Abdülmevcûd, Adil Ahmed vd.,) Beyrut 1994, .
  • Yavuz, Yusuf Şevki-Avcı, Casim, “İbnü’l-Cevzî”, TDV İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 1994,.
  • Yıldırım, Suat, “ed-Dürrü’l-Mensûr”, TDV İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 1994.
  • Zehebî, Şemseddin Muhammed b. Ahmed b. Osman, Siyerü A’lami’n-Nübelâ, (Thk. Şuayb el-Arnavût ve Muhammed Naîmel-Argasûsî), Beyrut 1993.

Abridgement in Quranic Commentaries as a Method of Writing and Abridged Commentaries

Year 2010, Volume: 10 Issue: 2, 43 - 66, 30.09.2010

Şahin Güven

https://doi.org/10.5281/zenodo.3344170

Abstract

In this study, I will primarily investigate the method of abridgement which has an important place among the methods of writing, the reasons for the activities of abridgement and the issue of the uniqueness of abridged commentaries. Later we will be provide in formation about the convention of abridgement in the field of commentary and the abridged commentaries. In this regard, I will study the narration- commentaries which are abridged either by the authors of the original works or by some other scholars, who came later. Lastly, I will make a general evaluation of the works of abridgement done on the narration-commentaries.

Keywords

Original Writing Abridgement Abridged Abridgement İn The Discipline Of Commentaries Abridged Narration-Commentaries

References

  • Altundağ, Mustafa, Müfessir el-Vâhidî ve Fedâilü’s-Süver Adlı Kitabı, Marmara Üniversitesi Sos. Bil. Enst. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 1988.
  • Ayverdi, İlhan Misalli Büyük Türkçe Sözlük, İstanbul 2008.
  • Bakırcı, Saffet, “Meâlimü’t-Tenzîl”, TDV İslâm Ansiklopedisi, Ankara 2003.
  • Bilmen, Ömer Nasûhi, Büyük Tefsir Tarihi, İstanbul 1973.
  • Birışık, Abdulhamit, “Muhtasar”, TDV İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 2006.
  • Cebeci, Lütfullah, “Mefâtîhu’l-Gayb”, TDV İslâm Ansiklopedisi, Ankara 2003.
  • Cerrahoğlu, İsmail, Tefsir Tarihi, Ankara 1988.
  • Cerrahoğlu, İsmail, “Câmiu’l-Meyân an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân”, TDV İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 1993.
  • Cerrahoğlu, İsmail, “Envâru’t-Tenzîl ve Esrâru’t-Te’vîl”, TDV İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 1995.
  • Cevherî, İsmâil b. Hammad, es-Sıhah Tâcü’l-Lüga ve Sıhâhı’l-Arabiyye, (Thk: Ahmed Abdulğafûr Atâr), Beyrut 1979.
  • Dâvûdî, Şemseddin Muhammed b. Ali b. Ahmed, Tabakâtu’l-Müfessirîn, Beyrut, Ts.
  • Demirci, Muhsin, Tefsir Tarihi, İstanbul 2003.
  • Durmuş, İsmail, “Muhtasar” TDV İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 2006.
  • Ebî Hâtim, Abdurrahman b. Muhammed b. İdrai er-Râzî, Tefsîru’l-Kur’âni’lAzîm, (Thk: Es’ad Muhammed et-Tayyib), Beyrut 1997.).
  • Ebû Şehbe, Muhammed, el-İsrâiliyyât ve’l-Mevzûât fi Kütübi’t-Tefsîr, Kahire 1987.
  • el-Hamevî, Yâkût, Mu’cemü’l-Büldân, Kahire 1906.
  • el-Hatîp eş-Şirbînî, Şemseddin Muhammed b. Muhammed, Muğni’l-Muhtâr ilâ Ma’rifeti Meânî Elfâzı’l-Minhâc, (Thk: Ali Muhammed Muavvid ve Adil Ahmed Abdülmevcûd), Beyrut 1992.
  • el-Meymenî, Abdülaziz, el-Buhûs ve’t-Tahkîkât, Kahire 1978.
  • el-Umarî, Ali b. Saîd b. Muhammed, el-İhtisâr fi’t-Tefsîr;Dirase Nazariye ve Dirâse Tatbîkiye, Ümmü’l-Kurâ Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi, Mekke 2004.
  • es-Sâbûnî, Muhammed Ali, Muhtasaru Tefsiri İbn Kesîr, Riyad, Ts.
  • es-Seâlebî, Ebû Zeyd Abdurrahman b. Mahlûf, el-Cevâhiru'l-Hısân, (Thk: Ali Muhammed Muavvad ve Adil Ahmed Abdülmevcüd), Beyrut 1998.
  • ez-Zeyd, Abdullah b. Ahmed b. Ali, Muhtasaru Tefsîri’l-Bagavî, Riyad, 1996.
  • İbn Cevzî, Ebû’l-Ferec Cemaleddin Abdurrahman b. Ali b. Muhammed, Zadü’l-Mesîr fî İlmi’t-Tefsîr, Beyrut 1987.
  • İbn Haldun, Abdurrahman b. Muhammed b. Haldûn el-Hadramî, Mukaddimetü İbn Haldun, (Tah: Halil Şahhâte), Beyrut 2001.
  • İbn Hallikân, Ahmed b. Muhammed, Vefayâtü’l-A’yân, Kahire 1985.
  • İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İsmâil, Tefsiru’l-Kur’âni’l-Azîm, Riyad, Ts.
  • İbn Manzûr, Ebu’l-Fadl Muhammed b. Mükerrem, Lisânü’l-Arab, Kahire, Ts.
  • İbn Teymiyye, Ebü’l-Abbâs Ahmed b. Abdü’l-Halîm, Mukaddime fî Usûli’t-Tefsîr, Kahire 1992.
  • İbnü’l-Kıftî, Ebü’l-Hasen Cemaleddin Ali b. Yusuf b. İbrâhim, İnbâhu’r-Ruvât Ala Enbâhi’n-Nühât, (Thk: Muhammed Ebu’l-Fazl İbrahim), Kahire 1950.
  • Karacabey, Salih, “Hadiste İhtisar ve Muhtasar Rivayetten Kaynaklanana Problemler”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C: 11, S: 1, Bursa 2002.
  • Karagöz, Mustafa, Tefsirde Rivayet-Dirâyet Ayırımının Ortaya Çıkışı ve Mahiyeti, Bilimname V, Kayseri 2004.
  • Kâtip Çelebi, Mustafa b. Abdullah, Keşfü’z-Zünûn an Esâmi’l-Kütübi ve’l-Fünûn, Beyrut 1992.
  • Ken’an, Muhammed, Fethu’l-Kadîr Tehzîbü Tefsiri İbn Kesîr, Kahire Ts.
  • Koç, M. Akif, İsnad Verileri Çerçevesinde Erken Dönem Tefsir Faaliyetleri, Ankara 2003.
  • Mertoğlu, Mehmet Suat, “Seâlebî”, TDV İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 2009.
  • Mollaibrahimoğlu, Süleyman, Süleymaniye Kütüphanesinde Bulunan Yazma Tefsirler, İstanbul 2002.
  • Müzhir, Abdülgani Ahmed Cebr, Kavâidü’l-İhtisâri’l-Menhecî fi’t-Te’lîf, Mecelletü’l-Buhûsi’l-İslâmiyye, Sayı 59, Riyad 2000.
  • Nusayr, Âmine Muhammed, Ebu'l-Farac İbnü'l-Cevzî; Ârâuhû'l-Kelâmiyye ve'l-Ahlâkıyye, Dâru'ş-Şuruk, Kahire 1987.
  • Öztürk, Mustafa, “Medâriku’t-Tenzîl ve Hakâiku’t-Te’vîl”, TDV İslâm Ansiklopedisi, Ankara 2003.
  • Polat, Fethi Ahmet, İslam Tefsir Geleneğinde Akılcı Söyleme Yönelik Eleştiriler, İz, İstanbul 2010.
  • Râcih, Muhammed Kerim b. Saîd, Muhtasar Tefsiri İbn Kesîr, Beyrut 1996.
  • Sâbûnî, Muhammed Ali (ve Salih Ahmed Rızâ), Muhtasaru Tefsiri’t-Taberî, Beyrut 1993.
  • Sâbûnî, Muhammed Ali (ve Salih Ahmed Rızâ), Muhtasar Tefsiri İbn Kesîr, Mekke, Ts.
  • Suyûtî, Celâleddîn, el-İtkân fî Ulûmi’l-Kur’ân, Kahire 1997.
  • Suyûtî, Celâleddîn, ed-Dürrü’l-Mensûrfi’t-Tefsîri bi’l-Me’sûr, Kahire 1985.
  • Sübkî, Tâcüddîn, Tabakâtü’l-Kübrâ, Kâhire 1964.
  • Şakir, Ahmed, Umdetü’t-tefsir ani’l-Hafız İbn Kesîr: Muhtasaru Tefsiri’l-Kur’ani’l-Azim, Mansure 2005.
  • Taşköprülüzâde, Ahmed b. Mustafa, Miftâhü’s-Saâde ve Mısbâhu’s-Siyâde fî Mevzûâti’l-Ulûm, Beyrut, Ts.
  • Turgut, Ali, Tefsir Usulü ve Kaynakları, İstanbul 1991.
  • Vâhidî, Abu’l-Hasan Ali b. Ahmed b. Muhammed en-Nîsâbûrî, el-Vecîz fî Tefsîri Kitâbi’l-Azîz, (Thk: Safvan Adnan Dâvûdî), Şam 1995.
  • Vâhidî, Abu’l-Hasan Ali b. Ahmed b. Muhammed en-Nîsâbûrî, el-Vasît fî Tefsîri'l-Kur'âni'l-Mecîd, (Thk: Abdülmevcûd, Adil Ahmed vd.,) Beyrut 1994, .
  • Yavuz, Yusuf Şevki-Avcı, Casim, “İbnü’l-Cevzî”, TDV İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 1994,.
  • Yıldırım, Suat, “ed-Dürrü’l-Mensûr”, TDV İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 1994.
  • Zehebî, Şemseddin Muhammed b. Ahmed b. Osman, Siyerü A’lami’n-Nübelâ, (Thk. Şuayb el-Arnavût ve Muhammed Naîmel-Argasûsî), Beyrut 1993.
There are 54 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Religion, Society and Culture Studies
Journal Section Research Article
Authors

Şahin Güven

Publication Date September 30, 2010
Published in Issue Year 2010Volume: 10 Issue: 2

Cite

ISNAD Güven, Şahin. “Bir Telif Yöntemi Olarak Tefsirde İhtisar Ve Muhtasar Rivayet Tefsirleri”. Marife Dini Araştırmalar Dergisi 10/2 (September 2010), 43-66. https://doi.org/10.5281/zenodo.3344170.
 Download Cover Image

26055

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.