The Journal of Tafsir Studies

Abstract

Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. İsmail Çalışkan'ın yazmış olduğu "Tefsir Tarihi" kitabı kritik ve analitik bir bakışla incelenmiştir.
Tefsir tarihinin on beş asırlık yürüyüşünü serimlemeye çalışan ve ders kitabı olarak kaleme alınan eser önsöz, giriş, kaynakça ve dizin hariç altı bölümden oluşmaktadır. Çalışkan, önsöz kısmında eserin yol haritasını kısaca aktarmış, giriş kısmında ise tefsirin tanımını yaptıktan sonra müfessir, tevil, müevvil, rivâyet ve dirâyet tefsiri gibi tefsir ilminin temel kavramlarına kısaca değinmiş, tefsir ilmiyle ilgili öne çıkan diğer bazı kavramlara işaret etmiştir. Çalışkan, tefsir tarihi dersinin amacı ve kapsamına temas ettikten sonra tefsir tarihinin temel kaynakları üzerinde durmuş, bu bağlamda kırk dokuz eserin adını zikretmiştir.
Eserde ilk planda göze çarpan ve çalışmayı başarılı kılan bazı hususlardan söz etmek gerekirse eserin büyük oranda birincil kaynaklara dayanması, tefsir tarihine dair derli-toplu bilgiler sunması, konuya dair klasik kaynakların ve modern çalışmaların uyum içinde kullanılması gibi özellikler sıralanabilir. Bunun yanında her bölümün başında ele alınan konuların maddeler halinde sıralanması ve hazırlık çalışmaları kapsamında konuyla ilgili birkaç sorunun yer alması söz konusu bölümün muhtevası hakkında ön bilgi verdiği gibi okuyucuyu zihni bakımdan konuya hazırlama vazifesi görmekte, aynı zamanda öğrenme isteği ve merak uyandırıcı bir rol üstlenmektedir. Diğer taraftan eserin genelinde kavramsal ve yargısal tahlillerin başarılı şekilde yapıldığı, açık ve anlaşılır bir anlatım tarzının kullanıldığı gözlemlenmektedir.