Öz
Aslında şiir, ait olduğu dönemde şekillenen sosyal, siyasal ve dinsel olguları yansıtan çok önemli bir vesikadır. Günümüzde gazeteleri yoluyla kendi görüşlerinin propagandasını, karşı görüşlerin de antipropagandasını yapan gazetecilerin üstlen-dikleri rolün bir benzerini klasik dönemde şiir yoluyla şairler üstlenmişlerdir. Bundan dolayıdır ki belli bir dönemde bir ekole ait kavramları yansıtan şiirler her zaman bi-rinci elden kaynak olarak kabul edilmiştir. Şîa’nın, teorik süreç olarak Asr-ı Saadetle başlayan, isyan süreçleri olarak Emevi ve Abbasi dönemlerinde şekillenen ve Fa-tımîler döneminde farklı boyutlar kazanan mezhebî kavramları, bu dönemlere ait şi-irlere yansımıştır. Bu şiirlerin büyük çoğunluğu Şiî şairlere, bir kısmı da muhalif şair-lere aittir. Biz bu makalemizde bu şiirleri ve içerdikleri mezhepsel kavramları ince-lemeye çalışacağız.
Kaynakça
- Ahmed emîn, Duha’l-İslam, Beyrut 2004. ...
- Ahmed emîn, Fecru’l-İslam, 1975 (baskı yeri yok).
- A’zamî, Muhammed Hasan, el-Hakaiku’l-hafiyye ani’ş-Şîati’l-Fatımiyye ve’l-İsnâaşeriyye, Kahire 1970.
- Babetî, Azîze Fevvâl, Mu’cemu’ş-şu’arai’l-muhadramîn ve’l-Umeviyyîn, Beyrut 1998.
- Bozan, Metin, İmâmiyye’nin İmamet Nazariyesinin Teşekkül Süreci, Ankara 2004.
- Cevherî, İsmaîl b. Hammâd, es-Sıhâh: Tâcu’l-luğa ve sıhâhu’l-Arabiyye, I-VII, nşr.: Ahmed Abdulgafûr Attâr, Beyrut 1990, I, 1860.
- Dayf, Şevkî, Tarîhu’l-edebi’l-Arabî: el-Asru’l-Abbasiyyu’l-Evvel, Kahire 1966.
- Dairetu’l-maarifi’l-islamiyye, Kahire 1969.
- Eş’arî, Ebu’l-Hasan Alî b. İsmaîl, Makâlâtu’l-İslamiyyîn ve’htilafu’l-musallîn, nşr.: Muhammed Muhyiddîn Abdulhamîd, Kahire 1969.
- Feyrûzâbâdî, Muhammed b. Ya’kûb, el-Kamûsu’l-muhît, Kahire 1952.
- Gazzâlî, Ebû Hamid Muhammed b. Muhammed, Fadâihu’l-Bâtiniyye, nşr.: Abdurrahman Bedevî, Kahire 1964.
- Hanefî, Hasan, Humûmu’l-fikr ve’l-vatan, Kahire 1998, I, 254.
- Heysemî, Mecmau’z-zevâid ve menbau’l-fevâid, I-X, Kahire 1352.
- Hicazî, Abdurrahman, el-Hitâbu’s-siyasî fi’ş-şi'ri’l-Fatimî, 1. bs., Kahire 2005.
- Hûfî, Ahmed Muhammed, Edebu’s-siyase fi’l-asri’l-Umevî, Beyrut ts.
- Huseynî, Seyyid Muhsin el-Emîn, A'yanu’ş-Şîa, Dimaşk 1935.
- İbn ebi’l-hadîd, Şerhu Nehci’l-Belağa, I-VI, Beyrut 1989.
- İbn fâris, Ebu'l-Hasan Ahmed, Mu’cemu’m-mekâyîsu'l-luğa, nşr. Abdusselâm Muhammed Harûn, Beyrut 1991.
- İbn haldûn, Mukaddime, nşr.: Ali Abdulvahid Vâfî, Mısır 1957.
- İbn kesîr, Tefsîru İbni Kesîr, I-IV, Beyrût 1986.
- İbnu’l-esîr, Usdu’l-ğâbe, I-IV, Kahire 1970.
- İbnu’n-nedîm, el-Fihrist, nşr.: Şeyh İbrahîm Ramazan, Beyrut 1994.
- İnân, Muhammed Abdullah, Hâkim Biemrillah ve esraru’d-da'veti’l-Fatımiyye, Kahire 1988.
- İrfan Abdulhamid, İslam'da İtikadî Mezhepler ve Akaid Esasları, çeviren: Saim Yeprem, İstanbul 1994.
- Küleynî, Muhammed b. Yakûb, el-Kâfî, 1. bs., Tahran 1376.
- Kumeyt b. Zeyd, Hâşimiyyât, nşr.: Davud Sellûm-Nurî Hammûdî el-Kaysî, Beyrut 1986.
- Lewis, Bernard, The Origins of Ismailism, Cambridge 1940.
- Mehran, Muhammed Beyyûmî, el-İmame ve Ehlu’l-Beyt, Beyrut 1995.
- Mes’ûdî, Alî b. Huseyn, Murûcu’z-zeheb ve meâdinu’l-cevher, I-IV, nşr.: Saîd Muhammed el-Lahhâm, Beyrut1997.
- Mueyyed Fi’d-Dîn, Ebû Nasr Hibetullah, Dîvanu el-Mueyyed Fi’d-Dîn, nşr.: Muhammed Kamil Huseyn, Kahire 1949.
- Mueyyed Fi’d-Dîn, Ebû Nasr Hibetullah, el-Mecâlisu’l-Mueyyediyye, nşr.: Muhammed Abdulkadir Abdunnasır, Kahire 1975.
- Muhammed Kamil Huseyn, Taifetu’l-İsmâîliyye, Kahire 1959.
- Mueyyed Fi’d-Dîn, Ebû Nasr Hibetullah, Fî Edebi Mısr el-Fâtımiyye, Kahire ts.
- Muhammed Mahmûd, Mezhebu’t-te’vîl 'inde Şîa el-Batıniyye, Kahire 1983.
- Neşşâr, Alî Samî, Neş’etu’l-fikri’l-felsefî fi’l-İslam, Kahire 1996.
- Nevbahtî, Ebû Muhammed Hasan b. Musa, Firaku’ş-Şîa, İstanbul 1931.
- Nu’man, Kadı, De'âimu’l-İslâm, nşr.: Asıf b. Alî Asğar Feyzî, Kahire 1993.
- Nu’man, Kadı, Esasu’t-te’vîl, nşr. Arif Tâmir, Beyrut 1960.
- Râğıb el-İsfahânî, el-Mufredât fî ğarîbi’l-Kur’an, Beyrut ts.,.
- Sâlûs, Alî Ahmed, Akîdetu’l-imame inde’ş-Şîa el-İsnâaşeriyye, Kahire 1987.
- Suyûtî, Celaluddîn Abdurrahman, el-Camîu’s-sağîr, I-VI, Beyrut 1972 (Feydu’l-Kadîr şerhiyle).
- Şehristanî, Muhammed b. Abdulkerîm, el-Milel ve’n-nihal, çeviren: Muharrem Tan, İzmir 2006.
- Şeybî, Kamil Mustafa, es-Sila beyne’t-tasavvuf ve’t-teşeyyu’, Kahire 1969.
- Temîm B. Muizz, Dîvanu Temîm b. Muizz Lidînillah el-Fatımî, Kahire 1995.
- Taberî, Muhammed b. Cerîr, Tefsîru’t-Taberî, I-XV, Kahire 1969.
Öz
Poetry is a significant genre which reflects the making of the social, political and religious phenomena of its own time. The role played by poetry in the classical period is akin to the role the contemporary journalists play in the propagation of their own opinion and the dismissal of counter-opinions through the pages of their newspapers. Hence the reason why the conceptual apparatus of poems produced by certain schools are regarded as primary resources for historical inquiry. The sectarian Shia terminology which developed theoretically during the Islamic Golden Age, shaped in the course of rebellions during the Ummayad and Abbasid periods, and diversified during the Fatimid era are all reflected in the Shia poetry produced in each period. Most poems of this era belong to the Shia poets while some were written by dissident poets. This article shall investigate the poems in question and the sectarian terminology used therein.
Kaynakça
- Ahmed emîn, Duha’l-İslam, Beyrut 2004. ...
- Ahmed emîn, Fecru’l-İslam, 1975 (baskı yeri yok).
- A’zamî, Muhammed Hasan, el-Hakaiku’l-hafiyye ani’ş-Şîati’l-Fatımiyye ve’l-İsnâaşeriyye, Kahire 1970.
- Babetî, Azîze Fevvâl, Mu’cemu’ş-şu’arai’l-muhadramîn ve’l-Umeviyyîn, Beyrut 1998.
- Bozan, Metin, İmâmiyye’nin İmamet Nazariyesinin Teşekkül Süreci, Ankara 2004.
- Cevherî, İsmaîl b. Hammâd, es-Sıhâh: Tâcu’l-luğa ve sıhâhu’l-Arabiyye, I-VII, nşr.: Ahmed Abdulgafûr Attâr, Beyrut 1990, I, 1860.
- Dayf, Şevkî, Tarîhu’l-edebi’l-Arabî: el-Asru’l-Abbasiyyu’l-Evvel, Kahire 1966.
- Dairetu’l-maarifi’l-islamiyye, Kahire 1969.
- Eş’arî, Ebu’l-Hasan Alî b. İsmaîl, Makâlâtu’l-İslamiyyîn ve’htilafu’l-musallîn, nşr.: Muhammed Muhyiddîn Abdulhamîd, Kahire 1969.
- Feyrûzâbâdî, Muhammed b. Ya’kûb, el-Kamûsu’l-muhît, Kahire 1952.
- Gazzâlî, Ebû Hamid Muhammed b. Muhammed, Fadâihu’l-Bâtiniyye, nşr.: Abdurrahman Bedevî, Kahire 1964.
- Hanefî, Hasan, Humûmu’l-fikr ve’l-vatan, Kahire 1998, I, 254.
- Heysemî, Mecmau’z-zevâid ve menbau’l-fevâid, I-X, Kahire 1352.
- Hicazî, Abdurrahman, el-Hitâbu’s-siyasî fi’ş-şi'ri’l-Fatimî, 1. bs., Kahire 2005.
- Hûfî, Ahmed Muhammed, Edebu’s-siyase fi’l-asri’l-Umevî, Beyrut ts.
- Huseynî, Seyyid Muhsin el-Emîn, A'yanu’ş-Şîa, Dimaşk 1935.
- İbn ebi’l-hadîd, Şerhu Nehci’l-Belağa, I-VI, Beyrut 1989.
- İbn fâris, Ebu'l-Hasan Ahmed, Mu’cemu’m-mekâyîsu'l-luğa, nşr. Abdusselâm Muhammed Harûn, Beyrut 1991.
- İbn haldûn, Mukaddime, nşr.: Ali Abdulvahid Vâfî, Mısır 1957.
- İbn kesîr, Tefsîru İbni Kesîr, I-IV, Beyrût 1986.
- İbnu’l-esîr, Usdu’l-ğâbe, I-IV, Kahire 1970.
- İbnu’n-nedîm, el-Fihrist, nşr.: Şeyh İbrahîm Ramazan, Beyrut 1994.
- İnân, Muhammed Abdullah, Hâkim Biemrillah ve esraru’d-da'veti’l-Fatımiyye, Kahire 1988.
- İrfan Abdulhamid, İslam'da İtikadî Mezhepler ve Akaid Esasları, çeviren: Saim Yeprem, İstanbul 1994.
- Küleynî, Muhammed b. Yakûb, el-Kâfî, 1. bs., Tahran 1376.
- Kumeyt b. Zeyd, Hâşimiyyât, nşr.: Davud Sellûm-Nurî Hammûdî el-Kaysî, Beyrut 1986.
- Lewis, Bernard, The Origins of Ismailism, Cambridge 1940.
- Mehran, Muhammed Beyyûmî, el-İmame ve Ehlu’l-Beyt, Beyrut 1995.
- Mes’ûdî, Alî b. Huseyn, Murûcu’z-zeheb ve meâdinu’l-cevher, I-IV, nşr.: Saîd Muhammed el-Lahhâm, Beyrut1997.
- Mueyyed Fi’d-Dîn, Ebû Nasr Hibetullah, Dîvanu el-Mueyyed Fi’d-Dîn, nşr.: Muhammed Kamil Huseyn, Kahire 1949.
- Mueyyed Fi’d-Dîn, Ebû Nasr Hibetullah, el-Mecâlisu’l-Mueyyediyye, nşr.: Muhammed Abdulkadir Abdunnasır, Kahire 1975.
- Muhammed Kamil Huseyn, Taifetu’l-İsmâîliyye, Kahire 1959.
- Mueyyed Fi’d-Dîn, Ebû Nasr Hibetullah, Fî Edebi Mısr el-Fâtımiyye, Kahire ts.
- Muhammed Mahmûd, Mezhebu’t-te’vîl 'inde Şîa el-Batıniyye, Kahire 1983.
- Neşşâr, Alî Samî, Neş’etu’l-fikri’l-felsefî fi’l-İslam, Kahire 1996.
- Nevbahtî, Ebû Muhammed Hasan b. Musa, Firaku’ş-Şîa, İstanbul 1931.
- Nu’man, Kadı, De'âimu’l-İslâm, nşr.: Asıf b. Alî Asğar Feyzî, Kahire 1993.
- Nu’man, Kadı, Esasu’t-te’vîl, nşr. Arif Tâmir, Beyrut 1960.
- Râğıb el-İsfahânî, el-Mufredât fî ğarîbi’l-Kur’an, Beyrut ts.,.
- Sâlûs, Alî Ahmed, Akîdetu’l-imame inde’ş-Şîa el-İsnâaşeriyye, Kahire 1987.
- Suyûtî, Celaluddîn Abdurrahman, el-Camîu’s-sağîr, I-VI, Beyrut 1972 (Feydu’l-Kadîr şerhiyle).
- Şehristanî, Muhammed b. Abdulkerîm, el-Milel ve’n-nihal, çeviren: Muharrem Tan, İzmir 2006.
- Şeybî, Kamil Mustafa, es-Sila beyne’t-tasavvuf ve’t-teşeyyu’, Kahire 1969.
- Temîm B. Muizz, Dîvanu Temîm b. Muizz Lidînillah el-Fatımî, Kahire 1995.
- Taberî, Muhammed b. Cerîr, Tefsîru’t-Taberî, I-XV, Kahire 1969.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Din, Toplum ve Kültür Araştırmaları |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Aralık 2008 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2008Cilt: 8 Sayı: 3 |
Bu eser Creative Commons Alıntı-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.