Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Konya Castle in Matrakcı Nasuh's Work Titled Beyan-i Manazil-i Sefer-i Irakeyn

Yıl 2023, Sayı: 19, 115 - 146, 29.12.2023

Ela Özkan Zekeriya Şimşir

https://doi.org/10.23897/usad.1411696

Öz

Miniatures are one of the significant resources that shed light on past, enhance historical documents with their visual narratives. In specific, topographic miniatures cover a great part of Ottoman miniature art in which Beyan-i Manazil-i Sefer-i Irakeyn shortly Beyan-i Manazil by Matrakçı Nasuh is undoubtedly among the most prominent illuminated manuscripts regarding this subject. In Beyan-i Manazil, Matrakçı Nasuh depicts the topography and geographical features of the route of Suleiman the Magnificent starting from İstanbul to Tabriz which army passed through, during Iran expedition. In this context, Konya province is one of the destinations miniaturized in his book.
In this study, it is aimed to define the approach of Matrakçı Nasuh towards the subject while he was painting his miniatures, to discover his priority factors, to characterize his style in colors and the form of the castle. Additionally, we try to identify how his artistic style is reflected on forming architecture. Besides introducing the miniature in details, the castle depicted in his book will be compared in its original features with the help of existing documents. To conclude our study, results will be shared after establishing significant connections between the castle in his miniature and the original.

Anahtar Kelimeler

Miniature Matrakçı Nasuh Beyan-i Manazil-i Sefer-i Irakeyn Iconium Castle

Kaynakça

  • Akın, K. (2015). Matrakçı Nasuh Minyatürlerinin Harita İllüstrasyonları Açısından İncelenmesi ve Süleyman Demirel Üniversitesi Harita İllüstrasyonu Uygulaması, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
  • Aslanapa, O. (1989). Türk Sanatı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • Atçeken, Z. (1996). Güdük Minare ve Hatuniye Mescidi. TDVİA (Cilt. 14, s. 215-216). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
  • Bağcı, S., Çağman, F., Renda, G. & Tanındı, Z. (2006). Osmanlı Resim Sanatı. İstanbul: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
  • Başar, M. E. (1997). XII. XIII. Yüzyıl Anadolu Minareleri (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
  • Başkan, S. (2014). Başlangıcından Cumhuriyet Dönemine Kadar Türklerde Resim. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
  • Baykara, T. (2002). Konya. TDVİA (Cilt. 26, s. 182-187). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
  • Binark, İ. (1978). Türkler’de Resim ve Minyatür Sanatı. Vakıflar Dergisi (Sayı. 12, s.271-289).
  • Boran, A. (1999). Osmanlı Dönemi Kale Mimarisi. Osmanlı, 10, 347-363.
  • Boran, A. (2002). Türk Sanatında Kale Mimarisi. Türkler Ansiklopedisi (Cilt. 7, s.1307-1327).
  • Çaycı, A. & Şimşir, Z. (2021). Filobat Sarayı. Selçuklu Dönemi Saraylar ve Köşkler (Cilt. 2, s. 350-360). Konya.
  • Çelebi, M. A. (2021). Konya İç Kalesi ve Anadolu Selçuklu Sarayı. Selçuklu Dönemi Saraylar ve Köşkler (Cilt. 1 s. 188-298). Konya.
  • Emecen, F. (1999). Irakeyn Seferi. TDVİA (Cilt. 19, s. 116-117). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
  • Eyice, S. (2001). Kale. TDVİA (Cilt. 24, s. 234-242). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
  • Gabriel, A. (1928). Les Étapes d'une Campagne dans les deux ‘Irak. d'après un manuscrit Turc du XVIe siècle. Syria, IX, 328-345.
  • Huart, C. (1978). Mevleviler Beldesi Konya (Uzel, N. Çev.). İstanbul.
  • Karauğuz, G. & Kunt, H. İ. (2004). Eskiçağ Kaleleri-Orta Anadolu’nun Güney Kesimi-. Konya: Çizgi Kitabevi.
  • Karpuz, H. (2004). Mevlâna Külliyesi. TDVİA (Cilt. 29, s. 448-452). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
  • Kejanlı, T. (2010). Anadolu’da Selçuklu ve Osmanlı Dönemlerinde Kent Sistemi, Kale ve Merkez-Çarşı Gelişimi. Social Sciences, 5/(3), 287-302.
  • Konyalı, İ. H. (1964). Âbideleri ve Kitabeleri ile Konya Tarihi, Konya: Yeni Kitap Basımevi.
  • Kuban, D. (1968). Anadolu-Türk Şehri Tarihî Gelişmesi, Sosyal Ve Fizikî Özellikleri Üzerinde Bazı Gelişmeler. Vakıflar Dergisi, 7, 53-73.
  • Küçükdağ, Y. (2004). Konya Kalesi’nin Ahmedek Bölümüne Dair. Konya Şehrinin Fiziki ve Sosyo Ekonomik Yapısı Makaleler-I, Konya, s. 13-22.
  • Küçükdağ, Y. & Arabacı, C. (2016). Selçuklular ve Konya. Konya: Çizgi Kitabevi.
  • Küçükdağ Y., Arabacı C. & Yenice M. S. (2020, Ekim). Tarihi Süreç İçinde Konya Şehrinin Fiziki Gelişimi. Karatay Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5, 1-38.
  • Mahir, B. (2005). Minyatür. TDVİA (Cilt. 30, s. 118-123). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
  • Nasûhü’s-Silâhî (Matrakçî) (2014). Beyân-ı Menâzil-i Sefer-i Irâkeyn-i Sultan Süleyman Han. (Yurdaydın H. G. Haz.). Ankara: TTK.
  • Önder, M. (1962). Mevlana Şehri Konya. Konya: Yeni Kitap Basımevi.
  • Önge, Y. (1988, Haziran). Alaaddin Keykubad Döneminde Konya’da İnşa Edilmiş Mimarlık Eserleri. Selçuklu Araştırmaları Merkezi Selçuk Dergisi (I. Alâeddin Keykubad Özel Sayısı), 3, 49-60.
  • Özcan, K. (2005). Anadolu’da Selçuklu Dönemi Yerleşme Sistemi ve Kent Model(ler)i (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
  • Parlak, S. (2010). Osmanlı Öncesinde Anadolu Kalelerinde Kapılar (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
  • Sarre, F. (1989). Konya Köşkü (Uzluk, Ş. Çev.). Ankara: TTK Basımevi.
  • Sayan, Y. (2004). Merv. TDVİA (C. 29, s. 223-225). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
  • Sevgen, N. (1959). Anadolu Kaleleri (C. 1). Ankara: Doğuş Ltd. Şirketi Matbaası.
  • Sözen, M. & Tanyeli, U. (2010). Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • Taeschner, F. (1923). Die Geographische Literatur der Osmanen. Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft, 77/(2), 31–88.
  • Tanyeli, U. (1987). Anadolu-Türk Kentinde Fiziksel Yapının Evrim Süreci (11.-15. yy) (Yayımlanmış Doktora Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
  • Unat, Y. (2016, Nisan). 16. Yüzyılda Osmanlılarda Çok Yönlü Bir Bilim İnsanı: Matrakçı Nasuh. Dört Öge, 4/(9), 17-35.
  • Uzluk, Ş. (1970). Felekâbât Sarayı Konya’nın Neresinde İdi, Kim İnşa Ettirdi, Çatısını Hangi Mimar Çattı?. VII. Türk Tarih Kongresi Bildirileri içinde (C. 1, s. 374-381). Ankara.
  • Yurdaydın, H. G. (1963). Matrakçı Nasûh. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.

Matrakçı Nasuh’un Beyân-ı Menâzil-i Sefer-i Irakeyn Adlı Eserinde Konya Kalesi

Yıl 2023, Sayı: 19, 115 - 146, 29.12.2023

Ela Özkan Zekeriya Şimşir

https://doi.org/10.23897/usad.1411696

Öz

Minyatürler geçmişe ışık tutan, tarihi belgelere görsel nitelik kazandıran en önemli kaynaklardan biridir. Topografik konulu minyatürler ise Osmanlı dönemi minyatür sanatının önemli bir kısmını oluşturmakta olup konu ile ilgili en önemli minyatürlü yazmalardan biri de hiç şüphesiz Matrakçı Nasuh’un Beyân-ı Menâzil-i Sefer-i Irakeyn isimli eseridir. Matrakçı Nasuh, bu eserinde Kanuni Sultan Süleyman’ın İran seferinde İstanbul’dan hareket ederek Tebriz’e kadar ordunun geçtiği bütün menzillerin fizikî durumunu ve topoğrafyasını tasvir etmiştir. Konya kenti de bu kapsamda minyatürü yapılan menzillerden biridir.
Bu çalışmayla Matrakçı Nasuh’un Konya minyatürünü resmederken konuya yaklaşımı, öncelik verilen ögelerin saptanması, kalenin form, renk, üslup bağlamında tanımlanması ve aynı zamanda sanatçının üslubunun mimariye nasıl yansıdığının tespit edilmesi amaçlanmıştır. Ayrıca minyatür ayrıntılı olarak tanıtılıp çalışma sonucunda minyatürde yer alan kale ile eldeki bilgiler ışığında kalenin özgün durumu arasında bağlantılar kurularak araştırmada varılan sonuçlar aktarılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Minyatür Matrakçı Nasuh Beyân-ı Menâzil-i Sefer-i Irakeyn Konya Kale

Kaynakça

  • Akın, K. (2015). Matrakçı Nasuh Minyatürlerinin Harita İllüstrasyonları Açısından İncelenmesi ve Süleyman Demirel Üniversitesi Harita İllüstrasyonu Uygulaması, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
  • Aslanapa, O. (1989). Türk Sanatı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • Atçeken, Z. (1996). Güdük Minare ve Hatuniye Mescidi. TDVİA (Cilt. 14, s. 215-216). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
  • Bağcı, S., Çağman, F., Renda, G. & Tanındı, Z. (2006). Osmanlı Resim Sanatı. İstanbul: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
  • Başar, M. E. (1997). XII. XIII. Yüzyıl Anadolu Minareleri (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
  • Başkan, S. (2014). Başlangıcından Cumhuriyet Dönemine Kadar Türklerde Resim. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
  • Baykara, T. (2002). Konya. TDVİA (Cilt. 26, s. 182-187). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
  • Binark, İ. (1978). Türkler’de Resim ve Minyatür Sanatı. Vakıflar Dergisi (Sayı. 12, s.271-289).
  • Boran, A. (1999). Osmanlı Dönemi Kale Mimarisi. Osmanlı, 10, 347-363.
  • Boran, A. (2002). Türk Sanatında Kale Mimarisi. Türkler Ansiklopedisi (Cilt. 7, s.1307-1327).
  • Çaycı, A. & Şimşir, Z. (2021). Filobat Sarayı. Selçuklu Dönemi Saraylar ve Köşkler (Cilt. 2, s. 350-360). Konya.
  • Çelebi, M. A. (2021). Konya İç Kalesi ve Anadolu Selçuklu Sarayı. Selçuklu Dönemi Saraylar ve Köşkler (Cilt. 1 s. 188-298). Konya.
  • Emecen, F. (1999). Irakeyn Seferi. TDVİA (Cilt. 19, s. 116-117). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
  • Eyice, S. (2001). Kale. TDVİA (Cilt. 24, s. 234-242). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
  • Gabriel, A. (1928). Les Étapes d'une Campagne dans les deux ‘Irak. d'après un manuscrit Turc du XVIe siècle. Syria, IX, 328-345.
  • Huart, C. (1978). Mevleviler Beldesi Konya (Uzel, N. Çev.). İstanbul.
  • Karauğuz, G. & Kunt, H. İ. (2004). Eskiçağ Kaleleri-Orta Anadolu’nun Güney Kesimi-. Konya: Çizgi Kitabevi.
  • Karpuz, H. (2004). Mevlâna Külliyesi. TDVİA (Cilt. 29, s. 448-452). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
  • Kejanlı, T. (2010). Anadolu’da Selçuklu ve Osmanlı Dönemlerinde Kent Sistemi, Kale ve Merkez-Çarşı Gelişimi. Social Sciences, 5/(3), 287-302.
  • Konyalı, İ. H. (1964). Âbideleri ve Kitabeleri ile Konya Tarihi, Konya: Yeni Kitap Basımevi.
  • Kuban, D. (1968). Anadolu-Türk Şehri Tarihî Gelişmesi, Sosyal Ve Fizikî Özellikleri Üzerinde Bazı Gelişmeler. Vakıflar Dergisi, 7, 53-73.
  • Küçükdağ, Y. (2004). Konya Kalesi’nin Ahmedek Bölümüne Dair. Konya Şehrinin Fiziki ve Sosyo Ekonomik Yapısı Makaleler-I, Konya, s. 13-22.
  • Küçükdağ, Y. & Arabacı, C. (2016). Selçuklular ve Konya. Konya: Çizgi Kitabevi.
  • Küçükdağ Y., Arabacı C. & Yenice M. S. (2020, Ekim). Tarihi Süreç İçinde Konya Şehrinin Fiziki Gelişimi. Karatay Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5, 1-38.
  • Mahir, B. (2005). Minyatür. TDVİA (Cilt. 30, s. 118-123). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
  • Nasûhü’s-Silâhî (Matrakçî) (2014). Beyân-ı Menâzil-i Sefer-i Irâkeyn-i Sultan Süleyman Han. (Yurdaydın H. G. Haz.). Ankara: TTK.
  • Önder, M. (1962). Mevlana Şehri Konya. Konya: Yeni Kitap Basımevi.
  • Önge, Y. (1988, Haziran). Alaaddin Keykubad Döneminde Konya’da İnşa Edilmiş Mimarlık Eserleri. Selçuklu Araştırmaları Merkezi Selçuk Dergisi (I. Alâeddin Keykubad Özel Sayısı), 3, 49-60.
  • Özcan, K. (2005). Anadolu’da Selçuklu Dönemi Yerleşme Sistemi ve Kent Model(ler)i (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
  • Parlak, S. (2010). Osmanlı Öncesinde Anadolu Kalelerinde Kapılar (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
  • Sarre, F. (1989). Konya Köşkü (Uzluk, Ş. Çev.). Ankara: TTK Basımevi.
  • Sayan, Y. (2004). Merv. TDVİA (C. 29, s. 223-225). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
  • Sevgen, N. (1959). Anadolu Kaleleri (C. 1). Ankara: Doğuş Ltd. Şirketi Matbaası.
  • Sözen, M. & Tanyeli, U. (2010). Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • Taeschner, F. (1923). Die Geographische Literatur der Osmanen. Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft, 77/(2), 31–88.
  • Tanyeli, U. (1987). Anadolu-Türk Kentinde Fiziksel Yapının Evrim Süreci (11.-15. yy) (Yayımlanmış Doktora Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
  • Unat, Y. (2016, Nisan). 16. Yüzyılda Osmanlılarda Çok Yönlü Bir Bilim İnsanı: Matrakçı Nasuh. Dört Öge, 4/(9), 17-35.
  • Uzluk, Ş. (1970). Felekâbât Sarayı Konya’nın Neresinde İdi, Kim İnşa Ettirdi, Çatısını Hangi Mimar Çattı?. VII. Türk Tarih Kongresi Bildirileri içinde (C. 1, s. 374-381). Ankara.
  • Yurdaydın, H. G. (1963). Matrakçı Nasûh. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.
Toplam 39 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Sanat Tarihi
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Ela Özkan 0000-0003-0105-5014

Zekeriya Şimşir 0000-0001-5827-6235

Yayımlanma Tarihi 29 Aralık 2023
Yayımlandığı Sayı Yıl 2023 Sayı: 19

Kaynak Göster

APA Özkan, E., & Şimşir, Z. (2023). Matrakçı Nasuh’un Beyân-ı Menâzil-i Sefer-i Irakeyn Adlı Eserinde Konya Kalesi. Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Dergisi(19), 115-146. https://doi.org/10.23897/usad.1411696
AMA Özkan E, Şimşir Z. Matrakçı Nasuh’un Beyân-ı Menâzil-i Sefer-i Irakeyn Adlı Eserinde Konya Kalesi. usad. Aralık 2023;(19):115-146. doi:10.23897/usad.1411696
Chicago Özkan, Ela, ve Zekeriya Şimşir. “Matrakçı Nasuh’un Beyân-ı Menâzil-I Sefer-I Irakeyn Adlı Eserinde Konya Kalesi”. Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Dergisi, sy. 19 (Aralık 2023): 115-46. https://doi.org/10.23897/usad.1411696.
EndNote Özkan E, Şimşir Z (01 Aralık 2023) Matrakçı Nasuh’un Beyân-ı Menâzil-i Sefer-i Irakeyn Adlı Eserinde Konya Kalesi. Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Dergisi 19 115–146.
IEEE E. Özkan ve Z. Şimşir, “Matrakçı Nasuh’un Beyân-ı Menâzil-i Sefer-i Irakeyn Adlı Eserinde Konya Kalesi”, usad, sy. 19, ss. 115–146, Aralık 2023, doi: 10.23897/usad.1411696.
ISNAD Özkan, Ela - Şimşir, Zekeriya. “Matrakçı Nasuh’un Beyân-ı Menâzil-I Sefer-I Irakeyn Adlı Eserinde Konya Kalesi”. Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Dergisi 19 (Aralık 2023), 115-146. https://doi.org/10.23897/usad.1411696.
JAMA Özkan E, Şimşir Z. Matrakçı Nasuh’un Beyân-ı Menâzil-i Sefer-i Irakeyn Adlı Eserinde Konya Kalesi. usad. 2023;:115–146.
MLA Özkan, Ela ve Zekeriya Şimşir. “Matrakçı Nasuh’un Beyân-ı Menâzil-I Sefer-I Irakeyn Adlı Eserinde Konya Kalesi”. Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Dergisi, sy. 19, 2023, ss. 115-46, doi:10.23897/usad.1411696.
Vancouver Özkan E, Şimşir Z. Matrakçı Nasuh’un Beyân-ı Menâzil-i Sefer-i Irakeyn Adlı Eserinde Konya Kalesi. usad. 2023(19):115-46.
 Kapak Resmi İndir

Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC) ile lisanslanmıştır.