Yetişkinlerde Mahremiyet Algısının Kaynağına İlişkin Nitel Bir Araştırma

Saadet İder

doi:10.33420/marife.534191

Research Article

A Qualitative Research on the Source of the Perception of Privacy in Adults

Year 2019, Volume: 19 Issue: 1, 109 - 122, 30.06.2019

Saadet İder

https://doi.org/10.33420/marife.534191

Cited By: 5

Abstract

This study aims to reveal the source of the perception of privacy in adults. The phenomenological research design of the qualitative research methodology was applied and the interviews were conducted with 12 adults selected according to the purposeful sampling strategy. The obtained data were analysed by the descriptive analysis method and categorized in two main themes: The perception of privacy in adults and the source of the perception of privacy in adults. The adults described the concept of privacy as the personal/familial situation, the privacy, the prohibition, the untouchableness, the unpermitted zone and the hidden matter. The social and religious principles are revealed as the criteria making the behaviour private. The adults assume the untouchableness of body, the sexuality, the puberty, the marital affairs, the personal views and faith as private matters. The reasons why the adults avoid from the private behaviours are described in two sub-themes: Internal and external reasons. The internal ones include the respect for anyone, the fear of damaging or being damaged and the personal decision. The external ones are the avoidance from the banned behaviours by Islam, the social and parental obedience. The findings of the study indicate that the society and the religion are two main elements in which the perception of privacy of the adults is rooted.

Keywords

Religious Education, The Privacy, The Adult, The Perception of Privacy, Private Behaviour

References

Algül, And. “Sosyal Ağ Kullanıcılarının “Abartılı Paylaşım”, Benlik Sunumu ve Mahremiyet Tüketimleri”, Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, 13/49 (2018): 21-44.
Almagor, Raphael Cohen. “Mahremiyetin Sınırları: Yararlı Ayrımlar”. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi 23 (2006): 175-186.
Aydın, Mustafa. “Mahremiyet ve Örtünmenin Dönüşümü”. Eskiyeni 12 (2009): 61-67.
Aydın, Nevzat. “Hadislerde Mesken Mahremiyetini Tehdit Eden Unsurlara Karşı Alınan Önlemler”. EKEV Akademi Dergisi 19/63 (2015): 287-314.
Ayverdi, İlhan. Misalli Büyük Türkçe Sözlük. 2. Baskı, İstanbul: Kubbealtı, 2006.
Berkup, S. Baysal. Sosyal Ağlarda Bireysel Mahremiyet Paylaşımı: X ve Y Kuşakları Arasında Karşılaştırmalı Bir Analiz. Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, 2015.
Budak, Hatice. “Sosyal Medya İletişiminde Mahremiyetin Serüveni”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 7/1 (2018): 146-170.
Çalışır, Duygu. Cinsel Eğitim Çocukluktan Ergenliğe. İstanbul: Profil Yayınları, 2011.
Çelikoğlu, Nalan. Türkiye’de Üniversite Gençliğinde Mahremiyetin Dönüşümü. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 2007.
Dedeoğlu, S. Gözde. “Özgürlük, Mahremiyet, Demokrasinin Değeri ve Bilişim Toplumunda Maruz Kaldığı Tehditler”. Journal of Yasar University 9/34 (2014): 5887-5897.
Diler, Ramazan. “Mahremiyet Eğitimi ve Önemi”. Gaziosmanpaşa Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/1 (2014): 69-98.
Duran, Hüseyin Emre. Değerler Eğitimi Bağlamında Mahremiyet Eğitimi. Yüksek Lisans Tezi, On Dokuz Mayıs Üniversitesi, 2019.
Göle, Nilüfer. Modern Mahrem. 7. Baskı. İstanbul: Metis Yayınları, 2001.
Güllük, İsmail. “Avret Mahremiyeti Prensipleri Açısından Görüntü, Gerçeklik, Sanal Alem ve Cinsellik Üzerine Fıkhi Bir Analiz”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 23 (2014): 105-128.
Gündoğdu, Yusuf Bahri. “Mahremiyet Eğitiminin Temeli İnsanlık Şerefi: Ailenin Mesuliyetleri”. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi 7/2 (2017): 387-394.
Işık, Mustafa. “Kitab-ı Mukaddes ve Kuran Çerçevesinde Hayanın Evrenselliği: Utanmadıktan Sonra İstediğini Yap”. C.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi 17/1 (2013): 261-288.
İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemalüddin Muhammed b. Mükerrem b. Ali b. Ahmed el-Ensârî er-Rüveyfii. Lisânü’l-Arab.12. Cilt: 119-130. Beyrut: Dârü Sâdır, ts.
İsfahânî, Râgıb. “Haram”. Müfredât Kur’an Istılahları Sözlüğü. Trc. Abdulbaki Güneş ve Mehmet Yolcu. 302-303. İstanbul: Çıra Yayınları, 2006.
Kakırman, Asiye Yıldız. “Sosyal paylaşım sitelerinin dijital yerlilerin bilgi edinme ve mahremiyet anlayışına etkisi”. Bilgi Dünyası 13/2 (2012), 529-542.
Kasapoğlu, Abdurrahman. “Kur’an’da “Hayâ”/Utanma Olgusu”. İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/2 (2011): 1-47.
Kentler, Helmut. Çocuğuma Nasıl Cinsel Eğitim Verebilirim?. Trc. Gülderen Pamir. İstanbul: Turkuaz Yayınları, 2008.
Martı, Huriye. “Hz. Peygamberin Hadislerinde Bir Değer Simgesi Olarak Beden ve Mahremiyeti”. Marife 9/2 (2009): 9-23. https://doi.org/10.5281/zenodo.3344072.
Mesud, Cübran. “Mahrem”. Er-Raid Muʽcem Lugavî Asrî. 2. Baskı: 1336. Beyrut: Darü’l-İlmi’l-Melayîn, 1967.
Okmeydan, Selin Bitirim. “Yeni iletişim teknolojilerini sorgulamak: Etik, güvenlik ve mahremiyetin kesiştiği nokta”. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi 1 (2017): 347-372.
Öğüt, Salim. “Mahrem”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 27: 388-389. Ankara: TDV Yayınları, 2003.
Patton, Michael Quinn. Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri. Trc. Mesut Bütün – Selçuk Beşir Demir. Ankara: Pegem Akademi, 2014.
Pekdemir, Şevket. “Mahremiyet Algısı Hak Olgusu”. Din, Gelenek ve Ahlak Bağlamında Mahremiyet Algıları Sempozyumu (Ordu, 27-29 Mart 2015). Ed. Yavuz Ünal v.dğr. (2016): 129-139.
Penrice, John. Kuran Sözlüğü. Trc. Ömer Aydın. İstanbul: İşaret Yayınları, 2010.
Polat, Salahattin. “Hz. Peygamber’in sünneti ışığında toplumsal cinsiyet meselesine ilişkin çözüm önerileri”. Dini ve Toplumsal Boyutlarıyla Cinsiyet II Tartışmalı İlmi İhtisas Toplantısı (İstanbul, 26-27 Mayıs 2012): 137-209.
Püsküllüoğlu, Ali. Türkçe Sözlük. 8. Baskı, Ankara: Arkadaş Yayınevi, 2004.
Saban, Ahmet - Ersoy, Ali. Eğitimde Nitel Araştırma Desenleri. Ankara: Anı Yayıncılık, 2016.
Şen, Cemalettin. “İslam Hukuku Açısından Mahremiyet Zaman İlişkisine Mukayeseli Bir Bakış”. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 7/1 (2016): 927-946.
Tehânevî, Muhammed Ali b. Ali. “Mahrem”. Keşşâfü ıstılâhâti’l-fünûn ve’l-ulûm. 2: 369-370. İstanbul: Kahraman Yayınları, 1984.
Yeğin, Abdullah. Osmanlıca Türkçe Yeni Lügat. İstanbul: Hizmet Vakfı Yayınları, 1991.
Yıldırım, Ali - Şimşek, Hasan. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. 9. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık. 2013.
Yörükan, Turhan. “Bir İlişki Düzenleme Süreci Olarak Mahremiyet”. TİSK Akademi II 4/6 (2008): 128-180.
Yüksel, Mehmet. “Mahremiyet Hakkı ve Sosyo Tarihsel Gelişimi”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 58/1 (2003): 181-213.
Yüksel, Mehmet. “Mahremiyet Hakkına ve Bireysel Özgürlüklere Felsefi Yaklaşımlar”. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 64/1 (2009): 275-298.
Zebîdî, Muhibbüddin Ebü’l-Feyz es-Seyyid Murtazâ. Tâcu’l-Arûs min Cevâhiri’l-Kāmus. 10: 238-239. Beyrut: Dârü’l-Fikir, ts.
Zemahşerî, Ebü’l-Kāsım Mahmud b. Ömer. “Haram”. Esâsü’l-Belâga. 123-124. Beyrut: Dârü Sâdır: 1385/1965.

Yetişkinlerde Mahremiyet Algısının Kaynağına İlişkin Nitel Bir Araştırma

Year 2019, Volume: 19 Issue: 1, 109 - 122, 30.06.2019

Saadet İder

https://doi.org/10.33420/marife.534191

Cited By: 5

Abstract

Yetişkinlerde mahremiyet algısına kaynaklık eden unsurları anlamayı amaçladığımız bu çalışma nitel araştırma yöntemlerinden görüşme yoluyla gerçekleştirilmiştir. Fenomenolojik desenin kullanıldığı araştırmada amaçlı örnekleme yoluyla belirlediğimiz 12 yetişkinden elde edilen veriler betimsel olarak analiz edilmiştir. Yetişkinlerde mahremiyet algısı ve mahremiyet algısının kaynağı çalışmanın iki ana temasını oluşturmaktadır. Yetişkinler mahremiyet kavramını kişiye ve aileye özel durum, gizlilik, yasaklılık, dokunulmazlık, izinsiz müdahil olunmaması gereken alan ve korunması gereken şeyler olarak tanımlamıştır. Bir durumu mahrem kılan sebepler dini hükümler ve toplumsal yargılar olarak kendini göstermektedir. Bedenin dokunulmazlığı, cinsellik, karşı cinsle ilişki, ergenlik, evlilik ve aile hayatı, düşünce ve dini inanç mahrem kabul edilen konulardır. Yetişkinlerin mahrem davranışlardan kaçınma sebepleri içsel ve dışsal sebepler olarak temalandırılmıştır. İçsel sebepler özel hayata duyulan saygı, zarar verme/görme korkusu ve kişisel hükümler olarak, dışsal sebepler ise haramdan kaçınma, toplumsal uyum ve anne babaya itaat şeklinde belirlenmiştir. Araştırma sonucunda yetişkinlerdeki mahremiyet algısına kaynaklık eden unsurların kişisel kanaat, aile, toplum ve din olduğu ortaya çıkmıştır.

Keywords

Mahremiyet, Yetişkinlik, Mahremiyet Algısı, Mahrem Davranış, Din Eğitimi

References

Algül, And. “Sosyal Ağ Kullanıcılarının “Abartılı Paylaşım”, Benlik Sunumu ve Mahremiyet Tüketimleri”, Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, 13/49 (2018): 21-44.
Almagor, Raphael Cohen. “Mahremiyetin Sınırları: Yararlı Ayrımlar”. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi 23 (2006): 175-186.
Aydın, Mustafa. “Mahremiyet ve Örtünmenin Dönüşümü”. Eskiyeni 12 (2009): 61-67.
Aydın, Nevzat. “Hadislerde Mesken Mahremiyetini Tehdit Eden Unsurlara Karşı Alınan Önlemler”. EKEV Akademi Dergisi 19/63 (2015): 287-314.
Ayverdi, İlhan. Misalli Büyük Türkçe Sözlük. 2. Baskı, İstanbul: Kubbealtı, 2006.
Berkup, S. Baysal. Sosyal Ağlarda Bireysel Mahremiyet Paylaşımı: X ve Y Kuşakları Arasında Karşılaştırmalı Bir Analiz. Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, 2015.
Budak, Hatice. “Sosyal Medya İletişiminde Mahremiyetin Serüveni”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 7/1 (2018): 146-170.
Çalışır, Duygu. Cinsel Eğitim Çocukluktan Ergenliğe. İstanbul: Profil Yayınları, 2011.
Çelikoğlu, Nalan. Türkiye’de Üniversite Gençliğinde Mahremiyetin Dönüşümü. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 2007.
Dedeoğlu, S. Gözde. “Özgürlük, Mahremiyet, Demokrasinin Değeri ve Bilişim Toplumunda Maruz Kaldığı Tehditler”. Journal of Yasar University 9/34 (2014): 5887-5897.
Diler, Ramazan. “Mahremiyet Eğitimi ve Önemi”. Gaziosmanpaşa Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/1 (2014): 69-98.
Duran, Hüseyin Emre. Değerler Eğitimi Bağlamında Mahremiyet Eğitimi. Yüksek Lisans Tezi, On Dokuz Mayıs Üniversitesi, 2019.
Göle, Nilüfer. Modern Mahrem. 7. Baskı. İstanbul: Metis Yayınları, 2001.
Güllük, İsmail. “Avret Mahremiyeti Prensipleri Açısından Görüntü, Gerçeklik, Sanal Alem ve Cinsellik Üzerine Fıkhi Bir Analiz”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 23 (2014): 105-128.
Gündoğdu, Yusuf Bahri. “Mahremiyet Eğitiminin Temeli İnsanlık Şerefi: Ailenin Mesuliyetleri”. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi 7/2 (2017): 387-394.
Işık, Mustafa. “Kitab-ı Mukaddes ve Kuran Çerçevesinde Hayanın Evrenselliği: Utanmadıktan Sonra İstediğini Yap”. C.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi 17/1 (2013): 261-288.
İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemalüddin Muhammed b. Mükerrem b. Ali b. Ahmed el-Ensârî er-Rüveyfii. Lisânü’l-Arab.12. Cilt: 119-130. Beyrut: Dârü Sâdır, ts.
İsfahânî, Râgıb. “Haram”. Müfredât Kur’an Istılahları Sözlüğü. Trc. Abdulbaki Güneş ve Mehmet Yolcu. 302-303. İstanbul: Çıra Yayınları, 2006.
Kakırman, Asiye Yıldız. “Sosyal paylaşım sitelerinin dijital yerlilerin bilgi edinme ve mahremiyet anlayışına etkisi”. Bilgi Dünyası 13/2 (2012), 529-542.
Kasapoğlu, Abdurrahman. “Kur’an’da “Hayâ”/Utanma Olgusu”. İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/2 (2011): 1-47.
Kentler, Helmut. Çocuğuma Nasıl Cinsel Eğitim Verebilirim?. Trc. Gülderen Pamir. İstanbul: Turkuaz Yayınları, 2008.
Martı, Huriye. “Hz. Peygamberin Hadislerinde Bir Değer Simgesi Olarak Beden ve Mahremiyeti”. Marife 9/2 (2009): 9-23. https://doi.org/10.5281/zenodo.3344072.
Mesud, Cübran. “Mahrem”. Er-Raid Muʽcem Lugavî Asrî. 2. Baskı: 1336. Beyrut: Darü’l-İlmi’l-Melayîn, 1967.
Okmeydan, Selin Bitirim. “Yeni iletişim teknolojilerini sorgulamak: Etik, güvenlik ve mahremiyetin kesiştiği nokta”. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi 1 (2017): 347-372.
Öğüt, Salim. “Mahrem”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 27: 388-389. Ankara: TDV Yayınları, 2003.
Patton, Michael Quinn. Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri. Trc. Mesut Bütün – Selçuk Beşir Demir. Ankara: Pegem Akademi, 2014.
Pekdemir, Şevket. “Mahremiyet Algısı Hak Olgusu”. Din, Gelenek ve Ahlak Bağlamında Mahremiyet Algıları Sempozyumu (Ordu, 27-29 Mart 2015). Ed. Yavuz Ünal v.dğr. (2016): 129-139.
Penrice, John. Kuran Sözlüğü. Trc. Ömer Aydın. İstanbul: İşaret Yayınları, 2010.
Polat, Salahattin. “Hz. Peygamber’in sünneti ışığında toplumsal cinsiyet meselesine ilişkin çözüm önerileri”. Dini ve Toplumsal Boyutlarıyla Cinsiyet II Tartışmalı İlmi İhtisas Toplantısı (İstanbul, 26-27 Mayıs 2012): 137-209.
Püsküllüoğlu, Ali. Türkçe Sözlük. 8. Baskı, Ankara: Arkadaş Yayınevi, 2004.
Saban, Ahmet - Ersoy, Ali. Eğitimde Nitel Araştırma Desenleri. Ankara: Anı Yayıncılık, 2016.
Şen, Cemalettin. “İslam Hukuku Açısından Mahremiyet Zaman İlişkisine Mukayeseli Bir Bakış”. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 7/1 (2016): 927-946.
Tehânevî, Muhammed Ali b. Ali. “Mahrem”. Keşşâfü ıstılâhâti’l-fünûn ve’l-ulûm. 2: 369-370. İstanbul: Kahraman Yayınları, 1984.
Yeğin, Abdullah. Osmanlıca Türkçe Yeni Lügat. İstanbul: Hizmet Vakfı Yayınları, 1991.
Yıldırım, Ali - Şimşek, Hasan. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. 9. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık. 2013.
Yörükan, Turhan. “Bir İlişki Düzenleme Süreci Olarak Mahremiyet”. TİSK Akademi II 4/6 (2008): 128-180.
Yüksel, Mehmet. “Mahremiyet Hakkı ve Sosyo Tarihsel Gelişimi”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 58/1 (2003): 181-213.
Yüksel, Mehmet. “Mahremiyet Hakkına ve Bireysel Özgürlüklere Felsefi Yaklaşımlar”. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 64/1 (2009): 275-298.
Zebîdî, Muhibbüddin Ebü’l-Feyz es-Seyyid Murtazâ. Tâcu’l-Arûs min Cevâhiri’l-Kāmus. 10: 238-239. Beyrut: Dârü’l-Fikir, ts.
Zemahşerî, Ebü’l-Kāsım Mahmud b. Ömer. “Haram”. Esâsü’l-Belâga. 123-124. Beyrut: Dârü Sâdır: 1385/1965.

There are 40 citations in total.

Details

Primary Language	Turkish
Subjects	Religious Studies
Journal Section	Research Article
Authors	Saadet İder 0000-0002-8826-4849
Publication Date	June 30, 2019
Acceptance Date	June 24, 2019
Published in Issue	Year 2019Volume: 19 Issue: 1

Cite

ISNAD	İder, Saadet. “Yetişkinlerde Mahremiyet Algısının Kaynağına İlişkin Nitel Bir Araştırma”. Marife Dini Araştırmalar Dergisi 19/1 (June 2019), 109-122. https://doi.org/10.33420/marife.534191.