Marife Dini Araştırmalar Dergisi

Abstract

Değerler tutum ve davranışların oluşmasında ve belirlenmesinde, hallerin niteliğinin tarifinde etkin olan düşünceler olarak insanın sosyalleşmesinde de etkindirler. Eğitimin amacı değerlerle tarif edilip açıklanan iyi, doğru ve gerçek olanı anlama ve yapabilme kabiliyetini de içine alır. Bu yönüyle değerler bir yandan eğitimin amacını tespit ve tarifinde rol oynarken, diğer taraftan da eğitimin bir nesnesi (objesi) olma konumdadırlar. Değerlere insanın varlık yapısından kaynaklanan (ontolojik) ve insanın davranışlarında kendini gösteren (behevyorik) değer olarak iki açıdan bakabi-liriz. Değerlerin algılanması ve kabullenilmesi din, kültür, gelenek, günlük hayat ve şahsın ruhi ve zihni gerçekliklerinin tümünden etkilendiğinden, değerler eğitimi de çok yönlülük ve çok çeşitlilik arz etmek zorundadır. Adalet, barış, özgürlük gibi evrensel değerlerin belli ideolojilerin tanımlama tekeline sokulmadan eğitimin bir üst amacı olarak her dersin konusu olma gerekliliği ve kabiliyeti vardır. Değerler eğitiminin gündelik, yani realist ve pragmatik bir yanının ötesinde, zaman üstü ve idealist bir yanı da mevcuttur. Global dünyanın pratikte en çok önem atfedilen değeri gözlemleyebildiğimiz kadarıyla "başarı"dır. Ama bu başarı her zaman ahlaki olmayabilmekte; bu da bu değerin sıkça erozyona uğrama durumunu ortaya çıkarmaktadır. Değerler tartışmasında diğer önemli bir konu ise çoğulculuk konusudur. Değerler bağlamında çoğulculuk çok görüşlülük anlamında anlaşılıp, birçok fikir ve değer algılamasının toplumda ifadesine fırsat verilirse değerler kargaşasına değil de, değerler icmasına (konsensüsune) ulaştırabilir. Bu konsensüsün oluşmasında en önemli husus ise, farklı grupların birbirinin varlığını kabul ve görüşlerine saygı gibi herkesçe kabul edilebilir ortak davranış değerlerine uygun hareket etmesidir. Neticede her toplumda her türlü çeşitliliğe rağmen ortak aklın ve ortak duygunun üzerinde uzlaşılabileceği asgari değerler ve bu değerlerden beklenebilecek asgari menfaatler mutlaka vardır.