Öz
Hz. Peygamber’in torunu Hz. Hüseyin’in ve yakınlarının öldürüldüğü Kerbela olayının meydana geldiği günden bugüne kadar büyük etkiler bıraktığı malumdur. Olayın sadece tarihî bir olay olmadığını, dinî, sosyal, siyasî, hukukî, ekonomik ve kültürel boyutlarının olduğunu görüyoruz. Bu kadar önemli etkiye sahip bir olayın İslâm mezhepleri tarafından farklı değerlendirmelere tabi tutulacağı açıktır. Bu makalede İslâm dünyasında en çok mensubu bulunan Ehl-i Sünnet mezhebinin Kerbela olayı hakkındaki görüşü, Eş‘arî (324/935-6), Gazzâlî (505/1111), Ebû Bekr İbnu’l-‘Arabî (543/1148), İbn Teymiyye (728/1328), İbn Kesîr (774/1373) ve İbn Haldûn (808/1406) gibi âlimlerden hareketle ele alınmaktadır. Çalışmada Ehl-i Sünnet’in tek bir görüşte olmadığı, birbirine zıt görüşleri bünyesinde barındırdığı ortaya konmaktadır. Ehl-i Sünnet âlimlerinin görüşlerini, Yezid’i yergide aşırıya gidenler, ihtiyatlı davrananlar ve Hz. Hüseyin’in ayaklanmak suretiyle hata ettiğini söyleyenler olmak üzere üç grupta toplamak mümkündür. Ancak bunların içinde ihtiyatlı olmayı savunan grup daha çok taraftara ve etkiye sahiptir. Bu durumun Ehl-i Sünnet’in uç görüşleri törpüleyerek merkeze çekme çabasıyla ilgili olduğunu düşünüyoruz.
Kaynakça
- Adî b. Müsafir (557/1162), İtikadât, Süleymaniye Kütüphanesi, Şehid Ali Paşa, No: 2763.
- Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdullah b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî (241/855), el-Müsned, İstanbul 1413/1992.
- el-Bağdâdî, Ebû Mansûr Abdülkâhir et-Temîmî (429/1037), Kitâbu’l-milel ve’n-nihal, Thk. Elbîr Nasrî Nâdir, Dâru’l-Meşrık, Beyrut 1970.
- Bilmen, Ömer Nasuhi, Ashab-ı Kiram Hakkında Müslümanların Nezih İtikadları: Muaviye Hakkındaki Suallere Cevaplar, Ahmed Said Matbaası, İstanbul 1963.
- el-Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmâil (256/870), es-Sahîh, İstanbul 1401/1981.
- Demircan, Adnan, “İbn Teymiyye’ye Göre Yezîd b. Muâviye’nin Durumu”, Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2, Şanlıurfa 1996.
- Demircan, Adnan, İslâm Tarihinin İlk Asrında İktidar Mücadelesi, Beyan Yayınları, İstanbul 1996.
- Derveze, Muhammed İzzet (1984), Târîhu’l-‘Arab fi’l-İslâm: Tahte râyeti’l-hulefâi’l-Ümeviyyîn, Mektebetü’l-‘asriyye, Sayda (t.y.).
- el-Eş‘arî, Ebu’l-Hasan Ali b. İsmail (324/935-6), Makâlâtu’l-İslâmiyyîn ve ihtilâfu’l-musallîn, Thk. Muhammed Muhyiddîn Abdulhamîd, Kahire 1369/1950.
- el-Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ahmed (505/1111), İhyâu ulûmi’d-dîn, Dâru’ş-şa‘b, Kahire (t.y.).
- el-Gazzâlî, el-İktisâd fi’l-itikâd, Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut 1403/1983.
- İbnu’l-‘Arabî, Ebû Bekr (543/1148), el-‘Avâsım mine’l-kavâsım, Thk. Muhibbuddin el-Hatib, 6. Basım, Kahire 1412.
- İbnu’l-Esîr, İzzuddîn Ebu’l-Hasan Ali b. Ebi’l-Kerem Muhammed (630/1232), el-Kâmil fi’t-târîh, Beyrut 1402/1982.
- İbn Haldûn, Mukaddime, çev. Halil Kendir, Ankara 2004.
- İbnu’l-‘İmâd el-Hanbelî, Ebu’l-Felâh Abdulhayy (1089/1679), Şezerâtu’z-zeheb, Thk. Abdülkadir el-Arnavût- Mahmûd el-Arnavût, Dâru İbn Kesîr, Dımaşk-Beyrut 1406/1986.
- İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmail b. Ömer (774/1372), el-Bidâye ve’n-nihâye, Thk. Abdullah Abdulmuhsin et-Türkî, Dâru’l-hicr, Cize 1418/1998.
- İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezîd el-Kazvinî (273/886), es-Sünen, İstanbul 1992.
- İbn Sa‘d, Muhammed (230/844), et-Tabakâtu’l-kübrâ, Beyrut 1405/1985.
- İbn Teymiyye, Ebu’l-Abbas Takiyuddîn Ahmed b. Abdülhalim b. Mecdüddîn Abdüsselam el-Harranî (728/1328), Mecmû’atü’l-fetâvâ, Neşr. Âmir el-Cezzâr, Enver el-Bâz, 3. Basım, Dâru’l-vefâ, Mansûra-Mısır 1426/2004 [İbn Teymiye Külliyatı, Çev. M. Sait Şimşek vd., İstanbul 1988].
- İbn Teymiyye, Ebu’l-Abbas Takiyuddîn Ahmed b. Abdülhalim b. Mecdüddîn Abdüsselam el-Harranî (728/1328), Minhâcu’s-sünneti’n-nebeviyye, Thk. Muhammed Reşâd Sâlim, Dâru’l-kitâbi’l-İslâmî, y.y. 1406/1986.
- İbn Tolun, Kaydu’ş-şerîd min ahbâri Yezîd, Thk. Muhammed Garb, Dâru’s-sahve, Kahire 1406/1986.
- Kutlu, Sönmez, “Kerrâmiyye”, DİA (Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi), XXV, Ankara 2002.
- Mehrân, Muhammed Beyyûmî, el-İmâmu’l-Hüseyin b. Ali, fî rihâbi’n-Nebî ve Âli Beytihi’t-tâhirîn, VIII, Beyrut 1990.
- Muhammed el-Hudarî (1927), Muhâdarât târîhi’l-ümemi’l-İslâmiyye: ed-Devletu’l-Ümeviyye, Thk. Muhammed el-Osmânî, Beyrut 1406/1986.
- Muhammed Rızâ (1950), el-Hasan ve’l-Hüseyin, 2. Basım, Kahire 1383/1964.
- Müslim, Ebu’l-Hüseyin b. el-Haccâc el-Kuşeyrî en-Nîsâbûrî (261/874), Sahîh, Thk. M. Fuâd Abdulbâkî, İstanbul 1413/1992.
- Öz, Mustafa, “Nâsıbe”, DİA, XXXII, İstanbul 2006.
- et-Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr (310/922), Târîhu’t-Taberî (Târîhu’r-Rusül ve’l-Mülûk), Thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim, 2. Basım, Kahire 1971.
- et-Taftâzânî, Sa‘duddîn Mes‘ûd b. Ömer (791/1389), Şerhu’l-‘Akâid (Hâşiyetu’l-Kestelî ‘alâ Şerhi’l-‘Akâid), İstanbul 1973.
- et-Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa (279/892), es-Sünen, İstanbul 1401/1981.
- Yâkût, Şihâbuddîn Ebû Abdullah Yâkût b. Abdullah el-Hamevî (626/1229), Mu‘cemü’l-Buldân, Dâru Sâdır, Beyrut 1397/1977.
Öz
It is known that the Karbala Event, in which the grandson of the Prophet (pbuh) was killed / martyred, left great impacts behind since its occurrence. We see that it was not only a historical event, but also was a religious, social, political, judicial, economical and cultural one. It is pretty obvious that such an event like Karbala would have been taken seriously and analyzed differently by Islamic sects. In this article, the Karbala Event will be dealt based on the views of following scholars such as; Ash‘arî (324/935-6), Ghazzâlî (505/1111), Abû Bakr Ibn al-‘Arabî (543/1148), Ibn Taymiyya (728/1328), Ibn Kathîr (774/1373) ve Ibn Khaldûn (808/1406). It was proved that scholars of Ahl al-Sunnah did not have the same single view; instead, they had developed their own version of judgments. It is possible to say that scholars took different approaches in dealing with the issue: Basically they were three groups: The first group was who went too far in criticizing Yazid, the second one who was approaching cautiously to the issue, the third group was claiming that Hz. Husain was in mistake in his revolt. And, the second group who had cautious approach towards to the issue had more supporters and impact. We tend to think that it was because of the tendency of Ahl al-Sunnah who was favour of having smooth approaches and rejecting radical ones.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Adî b. Müsafir (557/1162), İtikadât, Süleymaniye Kütüphanesi, Şehid Ali Paşa, No: 2763.
- Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdullah b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî (241/855), el-Müsned, İstanbul 1413/1992.
- el-Bağdâdî, Ebû Mansûr Abdülkâhir et-Temîmî (429/1037), Kitâbu’l-milel ve’n-nihal, Thk. Elbîr Nasrî Nâdir, Dâru’l-Meşrık, Beyrut 1970.
- Bilmen, Ömer Nasuhi, Ashab-ı Kiram Hakkında Müslümanların Nezih İtikadları: Muaviye Hakkındaki Suallere Cevaplar, Ahmed Said Matbaası, İstanbul 1963.
- el-Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmâil (256/870), es-Sahîh, İstanbul 1401/1981.
- Demircan, Adnan, “İbn Teymiyye’ye Göre Yezîd b. Muâviye’nin Durumu”, Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2, Şanlıurfa 1996.
- Demircan, Adnan, İslâm Tarihinin İlk Asrında İktidar Mücadelesi, Beyan Yayınları, İstanbul 1996.
- Derveze, Muhammed İzzet (1984), Târîhu’l-‘Arab fi’l-İslâm: Tahte râyeti’l-hulefâi’l-Ümeviyyîn, Mektebetü’l-‘asriyye, Sayda (t.y.).
- el-Eş‘arî, Ebu’l-Hasan Ali b. İsmail (324/935-6), Makâlâtu’l-İslâmiyyîn ve ihtilâfu’l-musallîn, Thk. Muhammed Muhyiddîn Abdulhamîd, Kahire 1369/1950.
- el-Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ahmed (505/1111), İhyâu ulûmi’d-dîn, Dâru’ş-şa‘b, Kahire (t.y.).
- el-Gazzâlî, el-İktisâd fi’l-itikâd, Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut 1403/1983.
- İbnu’l-‘Arabî, Ebû Bekr (543/1148), el-‘Avâsım mine’l-kavâsım, Thk. Muhibbuddin el-Hatib, 6. Basım, Kahire 1412.
- İbnu’l-Esîr, İzzuddîn Ebu’l-Hasan Ali b. Ebi’l-Kerem Muhammed (630/1232), el-Kâmil fi’t-târîh, Beyrut 1402/1982.
- İbn Haldûn, Mukaddime, çev. Halil Kendir, Ankara 2004.
- İbnu’l-‘İmâd el-Hanbelî, Ebu’l-Felâh Abdulhayy (1089/1679), Şezerâtu’z-zeheb, Thk. Abdülkadir el-Arnavût- Mahmûd el-Arnavût, Dâru İbn Kesîr, Dımaşk-Beyrut 1406/1986.
- İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmail b. Ömer (774/1372), el-Bidâye ve’n-nihâye, Thk. Abdullah Abdulmuhsin et-Türkî, Dâru’l-hicr, Cize 1418/1998.
- İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezîd el-Kazvinî (273/886), es-Sünen, İstanbul 1992.
- İbn Sa‘d, Muhammed (230/844), et-Tabakâtu’l-kübrâ, Beyrut 1405/1985.
- İbn Teymiyye, Ebu’l-Abbas Takiyuddîn Ahmed b. Abdülhalim b. Mecdüddîn Abdüsselam el-Harranî (728/1328), Mecmû’atü’l-fetâvâ, Neşr. Âmir el-Cezzâr, Enver el-Bâz, 3. Basım, Dâru’l-vefâ, Mansûra-Mısır 1426/2004 [İbn Teymiye Külliyatı, Çev. M. Sait Şimşek vd., İstanbul 1988].
- İbn Teymiyye, Ebu’l-Abbas Takiyuddîn Ahmed b. Abdülhalim b. Mecdüddîn Abdüsselam el-Harranî (728/1328), Minhâcu’s-sünneti’n-nebeviyye, Thk. Muhammed Reşâd Sâlim, Dâru’l-kitâbi’l-İslâmî, y.y. 1406/1986.
- İbn Tolun, Kaydu’ş-şerîd min ahbâri Yezîd, Thk. Muhammed Garb, Dâru’s-sahve, Kahire 1406/1986.
- Kutlu, Sönmez, “Kerrâmiyye”, DİA (Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi), XXV, Ankara 2002.
- Mehrân, Muhammed Beyyûmî, el-İmâmu’l-Hüseyin b. Ali, fî rihâbi’n-Nebî ve Âli Beytihi’t-tâhirîn, VIII, Beyrut 1990.
- Muhammed el-Hudarî (1927), Muhâdarât târîhi’l-ümemi’l-İslâmiyye: ed-Devletu’l-Ümeviyye, Thk. Muhammed el-Osmânî, Beyrut 1406/1986.
- Muhammed Rızâ (1950), el-Hasan ve’l-Hüseyin, 2. Basım, Kahire 1383/1964.
- Müslim, Ebu’l-Hüseyin b. el-Haccâc el-Kuşeyrî en-Nîsâbûrî (261/874), Sahîh, Thk. M. Fuâd Abdulbâkî, İstanbul 1413/1992.
- Öz, Mustafa, “Nâsıbe”, DİA, XXXII, İstanbul 2006.
- et-Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr (310/922), Târîhu’t-Taberî (Târîhu’r-Rusül ve’l-Mülûk), Thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim, 2. Basım, Kahire 1971.
- et-Taftâzânî, Sa‘duddîn Mes‘ûd b. Ömer (791/1389), Şerhu’l-‘Akâid (Hâşiyetu’l-Kestelî ‘alâ Şerhi’l-‘Akâid), İstanbul 1973.
- et-Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa (279/892), es-Sünen, İstanbul 1401/1981.
- Yâkût, Şihâbuddîn Ebû Abdullah Yâkût b. Abdullah el-Hamevî (626/1229), Mu‘cemü’l-Buldân, Dâru Sâdır, Beyrut 1397/1977.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Din, Toplum ve Kültür Araştırmaları |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Mayıs 2010 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2010 |
Bu eser Creative Commons Alıntı-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.