Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Epistemik Otorite Olarak Meslek Dersleri Öğretmenleri -Nitel Bir Araştırma-

Yıl 2022, , 685 - 714, 30.12.2022
https://doi.org/10.33420/marife.1189313

Öz

Epistemik otorite bireyin bilgi elde etme sürecinde belirleyici bir etkiye sahip olan bilgi kaynağını anlatmak için kullanılan bir kavramdır. İlk olarak Kruglanski tarafından ortaya atılmış olan bu kavram bireyin çeşitli konularda bilgi edinmeye yönelik girişimlerinde temel alabileceği bir kaynağa işaret etmektedir. Kavram aynı zamanda bireyin bir kaynaktaki bilgilere ne derece güvendiğini ve bu bilgileri kabul etmeye ne ölçüde hazır olduğunu ifade etmektedir. Eğitim sürecinde bilgi kaynağı en temelde öğretmendir. Bu çalışmada, Anadolu imam hatip liseleri Meslek Dersleri öğretmenlerinin epistemik otorite olma durumları ele alınmıştır. Bu çerçevede, Anadolu imam hatip liseleri Meslek Dersleri öğretmenlerinin öğrencileri tarafından epistemik otorite olarak görülüp görülmediği anlaşılmaya çalışılmıştır. Böylelikle meslek dersleri öğretmenlerinin epistemik otorite kabul edilip edilmeme durumlarını ve sebeplerini, epistemik otorite olarak görülen öğretmenlerin özelliklerini ve öğretmenlerin dışında öğrencilerin kimleri neden epistemik otorite olarak kabul ettiğini ortaya çıkarmak amaçlanmıştır. Bu bağlamda, Anadolu imam hatip lisesinde okuyan öğrencilerle yapılan görüşmelerde epistemik otorite olmaları yönünde meslek dersleri öğretmenlerinde aradıkları özellikler, bunların sebepleri ve beklentileri üzerinde durulmuştur. Nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması olarak yürütülen bu çalışma ile meslek dersi öğretmenlerinin epistemik otorite/güvenilir bilgi kaynağı olup olmama durumu öğrencilerle görüşme yapılarak doğrudan ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu çerçevede Konya il merkezinde bulunan Anadolu imam hatip lisesi öğrencileri çalışma grubu olarak belirlenmiştir. Öğrencilerin öğretmenlerini epistemik otorite olarak görüp görmediklerini daha iyi anlamak, geçmiş yaşantılardan veri toplamak, bireysel görüşmede akla gelmeyecek, unutulabilecek bazı durumları daha iyi tespit edebilmek amacı ile veriler odak grup görüşmesi yapılarak toplanmıştır. Verilerin çözümlenmesinde ilk olarak pilot görüşmeler incelenmiş ve olası kod listesi oluşturulmuştur. Ardından asıl odak grup görüşmesi verileri incelenerek kodlanmış ve asıl kod listesi belirlenmiştir. Öğrencilerin öğretmenlerini epistemik otorite olarak görmeleri hususunda öğretmenlerden kaynaklı etmenler, öğrencilerden kaynaklı etmenler ve dış etmenlerin etkili olduğu görülmüştür. Öğretmenlerden kaynaklı sebeplerde öğretmenlerin kişisel özellikleri ve meslekî bilgi düzeyi ön plana çıkmaktadır. Yapılan görüşmelerde, mesleki anlamda donanımlı, öğrencilerine saygı duyan, onları rencide etmeyen, öğrencilerini seven, çağa ayak uydurabilen, ders anlatabilme becerisine sahip, en önemlisi de anlattığı dinî içerikle hayatını bir bütün olarak aynı minvalde yaşayan ve örnek olan öğretmenlerin öğrencileri nezdinde epistemik otorite olarak görüldüğü elde edilen bulgular arasındadır. Ayrıca öğrencilerin imam hatip lisesini seçme sebebi gibi dış etmenlerin öğrencilerin öğretmenlerini epistemik otorite olarak kabul etme durumlarını etkilediği görülmüştür. Öğrencilerin birey olarak değerli görülmek, saygı duyulmak, görüşlerine önem verilmesi, sosyal olarak sorumluluk verilmesi gibi ihtiyaçlarını aile içinde ya da okulda karşılayamadıkları durumlarda okul dışındaki kurum ya da kuruluşlara yöneldikleri ve epistemik otorite arayışlarını sürdürdükleri görülmüştür. İmam Hatip Lisesi meslek dersi öğretmenlerinin epistemik otorite olarak kabul görmelerinin temelde kişisel özellikler ve meslek bilgisi özelliklerine bağlı olduğu görülmüştür. Öğrenciler ilk olarak öğretmenlerinin kılık kıyafet, hitap vb. özelliklerine dikkat ettiklerini ardından mesleki anlamda donanım, kendine geliştirmeye açık olma, sosyal hayatta öğrencilerle ilgilenme ve en önemlisi de öğrettikleri dinî bilgileri hayatlarına entegre etme noktasına dikkat ettiklerini belirtmişlerdir. Ayrıca öğrencilerin bu beklentilerini karşılayamadıkları durumlarda okul dışındaki kurum ya da kuruluşlarda (dernek, vakıf, dinî sohbet grupları vb.) bu arayışlarını sürdürdükleri görülmüştür. Araştırma neticesinde hem okul içinde hem de okul dışında öğrencilere sosyal faaliyetlerin yapılması önerilebilir. Böylece öğrencilerle daha yakından ilişki kurulabilir. Ek olarak öğretmenlere din eğitimi ile pedagojik formasyon bilgilerini birleştirebilmeleri için ek eğitimler düzenlenebilir. Bu sayede öğrencilerin dinî yaşantılarında meslek dersleri öğretmenlerini güvenilir bir epistemik otorite olarak kabul etmesi sağlanabilir. Ayrıca öğretmenlerin seçecekleri bir meslek dersinde uzmanlaşmasına izin verilmesi ve o alanda branşlaşması ilgili alanda epistemik otorite olabilmesini kolaylaştıracaktır. İmam Hatip Lisesi meslek dersi öğretmenlerinin epistemik otorite olma durumları ileriki çalışmalarda öğretmenlerin gözünden incelenebilir. Böylelikle meslek dersi öğretmenlerinin epistemik otorite olma durumlarının önündeki engeller daha iyi ortaya konulabilecek ve çözüm üretilebilecektir.

Kaynakça

  • Aydın, Ayhan. Eğitim Psikolojisi . Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 2008.
  • Bar-tal, D. vd. “Perception of Epistemic Authority and Attribution For Its Choice As A Function of Knowledge Area and Age” 21 (1991), 477-492.
  • Bar-tal, D. vd. “The Concept of Epistemic Authority in The Process of Political Knowledge Acquisition” 19 (1991), 1-14.
  • Bayraktar, M. Faruk. İslam Eğitiminde Öğretmen Öğrenci Münasebetleri . İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2015.
  • Bochenski, J. M. Otorite Nedir? Otorite Mantığına Giriş . çev. Hilal Görgün. İstanbul: Küre Yayınları, 2015.
  • Freedman, J. L. vd. Sosyal Psikoloji . çev. Ali Dönmez. Ankara: İmge Kitapevi, 2003.
  • Glesne, Corrine. Nitel Araştırmaya Giriş . çev. Ali Ersoy - Pelin Yalçınoğlu. Ankara: Anı Yayıncılık, 2015.
  • Güney, Salih. Sosyal Psikoloji . Ankara: Nobel Yayıncılık, 2015.
  • Hançerlioğlu, Orhan. Felsefe Ansiklopedisi (Kavramlar ve Akımlar) (Cilt 7 (U-Z)) . 7 Cilt. İstanbul: Remzi Kitapevi, 2005.
  • Hogg, Michael A. - Vaughan, Graham V. Sosyal Psikoloji . çev. İbrahim Yıldız - Aydın Gelmez. Ankara: Ütopya Yayınları, 2014.
  • Kelley, H. H. - Thibaout, J. W. “Group Problem Solving” 4 (1969), 1-101.
  • Kenç, M. F. Rehberlerin Öğretmenlerin ve Branş Öğretmenlerinin Epistemik Otorite Olarak Algılanma Düzeylerinin İncelenmesi . Ankara Üniversitesi, Doktora Tezi, 2011.
  • Kruglanski, A. vd. “Says Who?: Epistemic Authority Effects In Social Judgment” 37 (2005), 346-392.
  • Kruglanski, A. W. Lay Epistemics And Human Knowledge: Cognitive And Motivational Bases . New York: Plenum Press, 1989.
  • Kruglanski, A. W. “The Field Of Cognitive Social Psycology: Cognitive Pluralism And Irrationalizm Reconsidered”. England, 1980.
  • Mengüşoğlu, Takiyettin. Felsefeye Giriş . Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2014.
  • Mengüşoğlu, Takiyettin. İnsan Felsefesi . İstanbul: Remzi Kitapevi, 1988.
  • Merriam, Sharan B. Nitel Araştırma - Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber . ed. Selahattin Turan. Ankara: Nobel Yayıncılık, 2015.
  • Özden, Yüksel. Eğitimde Yeni Değerler - Eğitimde Dönüşüm . Ankara: Pegem Akademi, 2010.
  • Özer, A. “Kişilik Gelişimi”. Eğitim Psikolojisi . 143-179. Ankara: Anı Yayıncılık, 2008.
  • Raviv, A. vd. Epistemic Authority: Theory and Search . İsrael: Tel Aviv University Press, 2002.
  • Raviv, A. vd. “Measuring Epistemic Authority: Studies of Politicians And Professors” 7 (1993), 119-138.
  • Raviv, A. vd. “Perception of Epistemic Authorities by Children and Adolescents” 19(5) (1990), 495-510.
  • Raviv, A. vd. “Teachers’ Epistemic Authority : Perceptions of Students And Teachers” 6 (2003), 17-42.
  • Seyyar, Ali. Davranış Bilimleri Terimleri Ansiklopedik Sözlüğü . İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım, 2004.
  • Yıldırım, Ali - Şimşek, Hasan. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri . Ankara: Seçkin Yayınevi, 2016.

Teachers of Professional Courses as Epistemic Authorities -A Qualitative Research-

Yıl 2022, , 685 - 714, 30.12.2022
https://doi.org/10.33420/marife.1189313

Öz

Epistemic authority is a concept used to describe the source of information that has a decisive effect on the formation of individuals' knowledge. Epistemic authority provides a fundamental resource in individuals' pursuit of knowledge. The concept also includes an individual's reliance on the source's information and the extent to which the individual is ready to accept that information. In this research, it is aimed to reveal whether the vocational course teachers in Anatolian Imam Hatip High Schools are epistemic authorities for their students and the reasons why teachers are not epistemic authorities. The research was designed as a case study, one of the qualitative research methods. The data in the research were obtained by focus group interview. As a data source, it was decided to interview the students who took the courses of the vocational course teachers. It was made according to the maximum diversity sampling, one of the sampling methods for student selection. Students were selected from 11th and 12th grades studying at Anatolian Imam Hatip High Schools located in the city center of Konya. The data obtained in the research were evaluated by content analysis. In line with the research findings; It has been determined that the characteristics of teachers who are seen as epistemic authorities are as follows. Those who are professionally equipped, respect their students, do not offend them, love their students, keep up with the times, have the ability to teach, and adapt their life to each other with the religious content they tell. One of the issues that affect vocational course teachers' being an epistemic authority for their students is student situations and external factors. It has been determined that the issues such as students coming to school with family force and lack of specialization in vocational teachers prevent teachers from being epistemic authorities. In the interviews with the students, it was determined that the students did not see the vocational course teachers as epistemic authorities to a large extent. In addition, It has been determined that the reasons for the students to continue their search for epistemic authority outside of school (associations, foundations, religious groups, etc.) are as follows: To be seen as an individual, to be respected, to give importance to their opinions, to be socially responsible, to be considered valuable.

Kaynakça

  • Aydın, Ayhan. Eğitim Psikolojisi . Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 2008.
  • Bar-tal, D. vd. “Perception of Epistemic Authority and Attribution For Its Choice As A Function of Knowledge Area and Age” 21 (1991), 477-492.
  • Bar-tal, D. vd. “The Concept of Epistemic Authority in The Process of Political Knowledge Acquisition” 19 (1991), 1-14.
  • Bayraktar, M. Faruk. İslam Eğitiminde Öğretmen Öğrenci Münasebetleri . İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2015.
  • Bochenski, J. M. Otorite Nedir? Otorite Mantığına Giriş . çev. Hilal Görgün. İstanbul: Küre Yayınları, 2015.
  • Freedman, J. L. vd. Sosyal Psikoloji . çev. Ali Dönmez. Ankara: İmge Kitapevi, 2003.
  • Glesne, Corrine. Nitel Araştırmaya Giriş . çev. Ali Ersoy - Pelin Yalçınoğlu. Ankara: Anı Yayıncılık, 2015.
  • Güney, Salih. Sosyal Psikoloji . Ankara: Nobel Yayıncılık, 2015.
  • Hançerlioğlu, Orhan. Felsefe Ansiklopedisi (Kavramlar ve Akımlar) (Cilt 7 (U-Z)) . 7 Cilt. İstanbul: Remzi Kitapevi, 2005.
  • Hogg, Michael A. - Vaughan, Graham V. Sosyal Psikoloji . çev. İbrahim Yıldız - Aydın Gelmez. Ankara: Ütopya Yayınları, 2014.
  • Kelley, H. H. - Thibaout, J. W. “Group Problem Solving” 4 (1969), 1-101.
  • Kenç, M. F. Rehberlerin Öğretmenlerin ve Branş Öğretmenlerinin Epistemik Otorite Olarak Algılanma Düzeylerinin İncelenmesi . Ankara Üniversitesi, Doktora Tezi, 2011.
  • Kruglanski, A. vd. “Says Who?: Epistemic Authority Effects In Social Judgment” 37 (2005), 346-392.
  • Kruglanski, A. W. Lay Epistemics And Human Knowledge: Cognitive And Motivational Bases . New York: Plenum Press, 1989.
  • Kruglanski, A. W. “The Field Of Cognitive Social Psycology: Cognitive Pluralism And Irrationalizm Reconsidered”. England, 1980.
  • Mengüşoğlu, Takiyettin. Felsefeye Giriş . Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2014.
  • Mengüşoğlu, Takiyettin. İnsan Felsefesi . İstanbul: Remzi Kitapevi, 1988.
  • Merriam, Sharan B. Nitel Araştırma - Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber . ed. Selahattin Turan. Ankara: Nobel Yayıncılık, 2015.
  • Özden, Yüksel. Eğitimde Yeni Değerler - Eğitimde Dönüşüm . Ankara: Pegem Akademi, 2010.
  • Özer, A. “Kişilik Gelişimi”. Eğitim Psikolojisi . 143-179. Ankara: Anı Yayıncılık, 2008.
  • Raviv, A. vd. Epistemic Authority: Theory and Search . İsrael: Tel Aviv University Press, 2002.
  • Raviv, A. vd. “Measuring Epistemic Authority: Studies of Politicians And Professors” 7 (1993), 119-138.
  • Raviv, A. vd. “Perception of Epistemic Authorities by Children and Adolescents” 19(5) (1990), 495-510.
  • Raviv, A. vd. “Teachers’ Epistemic Authority : Perceptions of Students And Teachers” 6 (2003), 17-42.
  • Seyyar, Ali. Davranış Bilimleri Terimleri Ansiklopedik Sözlüğü . İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım, 2004.
  • Yıldırım, Ali - Şimşek, Hasan. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri . Ankara: Seçkin Yayınevi, 2016.
Toplam 26 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Din, Toplum ve Kültür Araştırmaları
Bölüm Araştırma Makalesi
Yazarlar

Müslime Örekli 0000-0002-6500-5166

Yayımlanma Tarihi 30 Aralık 2022
Kabul Tarihi 24 Aralık 2022
Yayımlandığı Sayı Yıl 2022

Kaynak Göster

ISNAD Örekli, Müslime. “Epistemik Otorite Olarak Meslek Dersleri Öğretmenleri -Nitel Bir Araştırma-”. Marife Dini Araştırmalar Dergisi 22/2 (Aralık 2022), 685-714. https://doi.org/10.33420/marife.1189313.