Öz
Sahâbîler Hz. Peygamber’in hayatında, vahiy sürecinden itibaren siyasî ve sosyal olaylara kadar çeşitli noktalarda önemli katkılarda bulunmuşlardır. Özellikle Medine’de devletin kurulması sürecinde ve devletin kurulmasının ardından gerçekleşen savaşlarda sahâbîler, gösterdikleri fedakarlıklarla Müslüman toplumun güvenliğini sağlamak ve devletin sınırlarını genişleterek İslam’ın güçlenmesine destek olmak amacıyla sorumluluk almışlardır. Ayrıca tüm bu süreçlerde bazı sahâbîler, sahip oldukları kişilik özellikleri ve karakter yapıları doğrultusunda Hz. Peygamber’in onayıyla olaylara müdahil olmuş ve İslam tarihinin şekillenmesinde kritik roller üstlenmişlerdir. Bu nokta itibariyle Hubâb b. Münzir, Hz. Peygamber’in katıldığı tüm savaşlarda yer almış, bu mücadelelerde çeşitli görevleri üstlenmiş ve sunduğu önerilerle olayların seyrine ve sonuçlarına etki etmiş bir sahâbî olarak öne çıkmıştır. Araştırmada, Hubâb b. Münzir’in hayatıyla alakalı geniş bir perspektif sunabilmek amacıyla, başta temel İslam tarihi kaynakları olmak üzere yerli ve yabancı literatürde bulunan kaynaklar detaylı bir şekilde incelenerek ilgili bilgilere ulaşılmaya çalışılmıştır. Hz. Peygamber’in düşünce özgürlüğüne ve istişareye verdiği önemi vurgulamak, aynı zamanda Hz. Peygamber’in vefatının ardından halife seçimi konusundaki görüşmelerin gerçekleştiği Sakîfe toplantısındaki tartışmalara odaklanmak amacıyla yapılan araştırmalarda, Hubâb b. Münzir ile alakalı bazı bilgilerin bulunduğu gözlemlenmiştir. Ancak Hubâb b. Münzir’in hayatını inceleyen müstakil bir araştırmaya rastlanılmamıştır. Oysaki Hubâb b. Münzir’in, Hz. Peygamber'in hicretinden sonraki olaylarda sorumluluk alarak önemli görevler üstlendiği açıkça görülmektedir. Hubâb b. Münzir, Bedir Savaşı öncesinde Hz. Peygamber’in belirlediği karargâh yerinin stratejik açıdan uygun olmadığını düşünerek sunduğu öneri ile karargâhın yerinin değiştirilmesini sağlamıştır. Hubâb b. Münzir’in önerisinin hayata geçirilmesiyle Müslümanlar, savaşın başında su kaynaklarını kontrol altına alarak hem lojistik hem de psikolojik anlamda Mekkelilere karşı bir üstünlük elde etmişlerdir. Hz. Peygamber, Uhud Savaşı öncesinde gizli bir görevle Hubâb b. Münzir’i vazifelendirmiş ve o, Mekkelilerin arasına sızarak gerekli istihbaratı toplamış ve bunları Hz. Peygamber’e aktarmıştır. Benî Kurayza kuşatması öncesinde gerçekleşen istişare toplantısında Hubâb b. Münzir, kuşatmanın hızlı bir şekilde sona ermesi için ordunun Yahudi kaleleri arasına yerleştirilerek iletişimin kesilmesi önerisinde bulunmuştur. Hayber Savaşı’nda Müslüman askerlerinin konumunu savaş taktiği açısından uygun bulmayan Hubâb b. Münzir, Hz. Peygamber’e gelerek bulundukları yerin kaleden atılacak okların menzilinde olduğunu ve ayrıca bu yerin bataklık olması nedeniyle hastalıklara sebep olabileceğini ifade etmiştir. Bunlardan dolayı, orduyu daha güvenli bir yere taşıma önerisini sunmuş ve bu önerisi de Hz. Peygamber tarafından kabul edilmiştir. Hz. Peygamber ile katıldığı gazvelerin yanı sıra Hubâb b. Münzir, Hz. Ali ile birlikte Füls Seriyyesi’ne de iştirak etmiş ve onun tarafından istihbarat toplamakla vazifelendirilmiştir. Hubâb b. Münzir, gözcülük sırasında ele geçirdikleri bir köleden elde ettikleri bilgiler sayesinde, Tayy kabilesinin olası bir pususunu da engellemişlerdir. Hz. Peygamber’in vefatının ardından Ensârın düzenlediği Sakîfe toplantısında, halifeliğin en çok Ensâr tarafından hak edildiğine inanmış ve bu görüşünü toplantının sonuna kadar sürdürmüştür. Ancak süreç istediği gibi gelişmemiş, halifelik konusunda Muhâcilerin talepleri ağır basmaya başlayınca bir çözüm olarak Ensâr ve Muhâcirlerden birer halife olması önerisinde bulunmuştur. Netice olarak, Hubâb b. Münzir’in Hz. Peygamber’e savaş öncesinde ve savaş sürecinde sunduğu önerilerin genellikle kabul gördüğü ve bu önerilerin uygulamaya konularak savaşın sonucunu etkilediği gözlemlenmiştir. Bu bağlamda, Hubâb b. Münzir’in özgüveni yüksek, kararlı, cesur ve savaş stratejilerine hâkim bir kişiliğe sahip olduğu açıkça anlaşılmaktadır. Bu araştırma, Hubâb b. Münzir’in hayatını ve yaşadığı dönemin olaylarındaki etkisini incelemeyi hedeflemektedir.
Anahtar Kelimeler
İslâm Tarihi Hubâb b. Münzir Bedir Savaşı Hayber Savaşı Sakîfe Olayı
Etik Beyan
Bu çalışma için etik kurul onayına gerek yoktur
Destekleyen Kurum
YOK
Teşekkür
YOK
Kaynakça
- Akbulut, Ahmet. Sahabe Dönemi İktidar Kavgası Alevi Sünni Ayrışmasının Arka Planı. Ankara: Otto Yayınları, 2022.
- Aksu, Ali. “Asr-ı Saadet ve Emevîler Döneminde Lakap Takma ve Halifelerin Lakapları”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5/2 (15 Aralık 2001), 229-248.
- Apak, Âdem. Ana Hatlarıyla İslâm Tarihi (1) (Hz. Muhammed (s.a.v.) Dönemi). İstanbul: Ensar Neşriyat, 8. Baskı., 2012.
- Apak, Âdem. Ana Hatlarıyla İslâm Tarihi (2) (Hulefâ-i Râşidîn Dönemi). İstanbul: Ensar Neşriyat, 7. Baskı., 2012.
- Arslan, İhsan. “Hz. Peygamber Döneminde Düşünce Özgürlüğü ve Muhalefet”. Milel ve Nihal 15/2 (28 Aralık 2018), 108-133. https://doi.org/10.17131/milel.505031
- Atçeken, İsmail Hakkı. Hz. Peygamber’in Yahudilerle Münâsebetleri. İstanbul: Marifet Yayınları, 1996.
- Bakır, Abdulhalik. Ali b. Ebî Talib. Elazığ: Çağ Ofset Matbaacılık, 1998.
- Belâzürî, Ahmed b. Yahyâ. Fütûhu’l-Büldân Ülkelerin Fetihleri. çev. Mustafa Fayda. İstanbul: Siyer Yayınları, 2013.
- Belâzürî, Ahmed b. Yahyâ b. Câbir. Ensâbü’l-eşrâf. thk. Suheyl Zekkâr - Riyâd ez-Ziriklî. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1417/1996.
- Büyükarslan, Bürhan Mustafa. “Hz. Muhammed’in İstihbârâtî Faaliyetleri Üzerine Bir İnceleme”. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 8/17 (21 Aralık 2020), 95-118.
- Can, Hakan. “Hz. Muhammed’in (s.a.v.) Sahabe İle İstişaresi ve Sahabenin Bazı Konularda Hz. Muhammed’e Yaptığı İtirazlar”. Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 14 (25 Aralık 2019), 249-265. https://doi.org/10.34085/buifd.619429
- Gabriel, Richard A. İslâm’ın İlk Mareşali Hz. Muhammed. çev. Ahmet Büyükaksoy. İstanbul: Yeditepe Yayınları, 2021.
- Grohmann, Adolf. “Hayber”. İslâm Ansiklopedisi. 5(1)/384-386. Eskişehir: Milli Eğitim Bakanlığı, 2001.
- Halîfe b. Hayyât, Ebû ʿAmr. Târîhu Halîfe b. Hayyât. thk. Ekrem Zîyâ el-ʿUmerî. Riyâd: Dâru Taybe, 1985.
- Kur’ân-ı Kerîm Meâli. çev. Halil Altuntaş – Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2005.
- Halil, İmadüddin. Muhammed Aleyhisselam. çev. İsmail Hakkı Sezer. Konya: Yediveren Kitap, 2003.
- Hamidullah, Muhammed. İslâm Peygamberi. çev. SalihTuğ. İstanbul: İrfan Yayımcılık, 1993.
- İbn Hacer el-ʿAskalânî, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed. el-İsâbe fî temyîzi’s-sahâbe. thk. ʿÂdil Ahmed ʿAbdulmevcûd - ʿAlî Muhammed Muʿavvad. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1995.
- İbn Hazm, Ebû Muhammed ʿAlî b. Ahmed el-Endelusî. Cemheretu ensâbi’l-ʿArab. thk. Abdüsselâm b. Hârûn. Kahire: Dâru’l-Maârif, 2007.
- İbn Hişâm, Ebû Muhammed ʿAbdulmelik el-Himyerî. es-Sîretu’n-nebeviyye. thk. Mustafa es-Sakkâ vd. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-ʿArabî, 2009.
- İbn İshâk, Muhammed b. Yesâr. Sîretü İbn İshâk. thk. Muhammed Hamidullah. Konya: Hayra Hizmet Vakfı, 1398/1978.
- İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâʾ İsmâîl b. Ömer. el-Bidâye ve’n-nihâye. thk. ʿAbdullah b. ʿAbdulmuhsin et-Turkî. Kahire: Dâru Hicr, 1418/1997.
- İbn Kuteybe, Ebû Muhammed ʿAbdullah b. Müslim. el-İmâme ve’s-siyâse. thk. Ali Şîrî. Beyrut: Dâru’l-Edvâʾ, 1990.
- İbn Saʿd, Ebû ʿAbdullâh Muhammed b. Saʿd b. Menîʿ. et-Tabakâtü’l-kübrâ. thk. ʿAli Muhammed ʿÖmer. Kâhire: Mektebetü el-Hâncî, 2001.
- İbn ʿAbdilber, Ebû Ömer Yûsuf b. ʿAbdillâh. el-ʾİstîʿâb fî maʿrifeti’l-ʾashâb. thk. ʿAlî Muhammed el-Bicâvî. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1992.
- İbn ʿAsâkir, Ebü’l-Kâsım ʿAlî b. el-Hasen. Târîhu Dımeşk. thk. ʿAmr b. Ğurâme el-ʿUmrevî. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1995.
- İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn ʿAbdurrahmân. el-Muntazam fî târîhi’l-mülûk ve’l-ʾumem. thk. Muhammed ʿAbdulkâdir ʿAtâ - Mustafâ ʿAbdulkâdir ʿAtâ. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1992.
- İbnü’l-Esîr, Ebû’l-Hasen ʿAlî b. Muhammed el-Cezerî. Üsdü’l-ğâbe fî maʾrifeti’s-sahâbe. thk. ʿAlî Muhammed Muʿavvıd - ʿÂdil Ahmed ʿAbdulmevcûd. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1994.
- İbnü’l-Esîr, Ebü’l-Hasen ʿAlî b. Ebî’l-Kerem Muhammed. el-Kâmil fî’t-târîh. thk. ʿAbdullâh el-Kâdî. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1987.
- İbnü’l-Kelbî, Ebü’l-Münzir Hişâm b. Muhammed. Putlar Kitabı (Kitâb al-Asnâm). çev. Beyza Düşüngen. Ankara: A.Ü. İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1968.
- Kandemir, M. Yaşar. “Hubâb b. Münzir”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 18/264. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
- Kapar, Mehmet Ali. İslâm’ın İlk Döneminde Bey’at ve Seçim Sistemi. İstanbul: Beyan Yayınları, 1998.
- Kuşcalı, Ali. “Hubâb b. Münzir’in Bedir Savaşı’nın Kazanılmasındaki Kritik Rolü”. ISPEC 11. Uluslararası Sosyal ve Beşeri Bilimler Kongresi. ed. Gamze Turun vd. 51-52. Muş: ISPEC Publications, 2023.
- Küçükaşcı, Mustafa Sabri. “Sakīfetü Benî Sâide”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 36/11-12. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
- Mahmudov, Elşad. Sebepleri ve Sonuçları Açısından Hz. Peygamber’in Savaşları. İstanbul: İsam Yayınları, 2010.
- Rayyıs, Muhammed Ziyauddin. İslam’da Yönetim Sistemi ve Temelleri. çev. İbrahim Sarmış. Ankara: Fecr Yayınları, 2017.
- Safedî, Salâhuddîn Halîl b. Aybek b. ʿAbdullâh. el-Vâfî bi’l-vefeyât. thk. Ahmed el-Arnâʾût - Turkî Mustafâ. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-ʿArabî, 2000.
- Semʿânî, Ebû Saʿd ʿAbdulkerîm b. Muhammed. el-Ensâb. thk. ʿAbdurrahman b. Yahyâ. Haydarabad: Dâiratü’l-Meʿârifi’l-ʿOsmâniyye, 1962.
- Sıbt İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Muzaffer Yûsuf. Mirʾâtü’z-zamân fî tevârîhi’l-aʿyân. thk. Muhammed Berekât vdğr. Dımaşk: Risâletü’l-Âlemiyye, 2013.
- Şen, Abdurrahim. Hulefâ-i Raşidîn Örnekliğinde İslâm’da Devlet Başkanı Seçimi. İstanbul: Pınar Yayınları, 2015.
- Şimşir, Mehmet. Hz. Peygamber Döneminde Suikastler. İstanbul: Kitap Dünyası Yayınları, 2018.
- Şimşir, Mehmet. İlk Dönem İslâm Tarihinde Haberleşme Yöntemleri Başlangıçtan Râşid Halifeler Dönemi Sonuna Kadar. Konya: Hüner Yayınevi, 2011.
- Taberî, Ebû Caʿfer Muhammed b. Cerîr. Târîhu’r-rusul ve’l-mülûk. thk. Muhammed Ebü’l-Fazl İbrahim. Kâhire: Dâru’l-Maârif, 1969.
- Tekin, Feridun. “Hz. Peygamber Döneminde Sancak Kullanımı ve Sancaktarlık Yapan Sahâbîler”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD) 22/2 (30 Aralık 2022), 325-344. https://doi.org/10.30627/cuilah.1176104
- Terzi, Mustafa Zeki. Hz. Peygamber ve Hulefâ-yi Râşidîn Döneminde Askeri Teşkilât. İstanbul: Siyer Yayınları, 2017.
- Umerî, Ekrem Ziya. Medine Toplumu. çev. Nurettin Yıldız. İstanbul: Risale Yayınları, 2021.
- Vâkıdî, Muhammed b. Ömer. Kitâbu’l-meğâzî. thk. Marsden Jones. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1984.
- Vâkıdî, Muhammed b. Ömer. Kitâbu’r-ridde. thk. Yahyâ el-Cebûrî. Beyrut: Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, 1990.
- Yâkût el-Hamevî, Şihâbüdddîn Ebû ʿAbdillâh. Muʿcemü’l-büldân. Beyrut: Dâru Sâdır, 1977.
- Yaʿkûbî, Ahmed b. Ebû Yaʿkûb b. Caʿfer. Târîhu’l-Yaʿkûbî. thk. Abdülemîr Mihnâ. Beyrut: Şirketü’l-ʿAlâmî, 2010.
- Yılmaz, Metin. Hz. Peygamber (sas) Döneminde İstihbarat. İstanbul: Siyer Yayınları, 2017.
- Zehebî, Ebû ʿAbdillâh Şemsüddîn Muhammed. Siyeru aʿlâmi’n-nubelâ’. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 1427/2006.
- Ziriklî, Hayruddîn. el-Aʿlâm. Beyrut: Dâru’l-ʿİlim, 2002.
- Zorlu, Cem. İslam Tarihinde İlk İktidar Mücadelesi. İstanbul: İz Yayıncılık, 2014.
Öz
The companions of the Prophet, since the start of the revelation, have contributed to various subjects, from political to social. Especially during the establishment of the state in Madinah and the wars following that, the companions have taken on the responsibility to help Islam gain more power in the region by conquering more land and facilitating security for the Muslim community. Furthermore, some companions have been chosen by the Prophet’s approval to be involved in different situations, in accordance with their personality traits and skills to help shape Islamic history. Here, the name al-Ḥubāb ibn al-Mundhir surfaces as someone who has been in every war that the Prophet Muhammad was a part of. He completed various tasks in these wars and, with his suggestions contributed to the results of them. In this study, to be able to offer a wide perspective on the life of al-Ḥubāb ibn al-Mundhir, we have searched the Western literature on the subject and primarily we consulted with the fundamental Islamic history resources. It was found that al-Ḥubāb ibn al-Mundhir was involved in the Saqīfah incident where, after the passing of the Prophet, companions gathered to vote for the next caliph and also in making the point that the Prophet cared about freedom of thought and gave importance to consultation. But even though it is clear that al-Ḥubāb ibn al-Mundhir had essential roles in the events after the hijrah of the Prophet there is no evidence of a work that focuses solely on al-Ḥubāb ibn al-Mundhir’s life. al-Ḥubāb ensured that the army was stationed in a different position before the Battle of Badr by suggesting that the original location the Prophet had chosen was strategically disadvantaged. With the implementation of his suggestion, Muslims have secured the water sources and gained the upper hand against the Meccans both logistically and psychologically. Again, before the Battle of Uhud, the Prophet appointed al-Ḥubāb with the infiltration of the enemy perimeter and brought back the necessary intel to win the war, and he did so with success. During the siege of the Banu Qurayza tribe, al-Ḥubāb suggested that if the army was placed in between Jewish towers to cut off their communication, the siege would successfully end in a short time. In the Battle of Khaybar, al-Ḥubāb came up to the Prophet and informed him about the disadvantages of the army’s deployment location, saying that they would be in range of enemy archers and because of the nearby swamp, the illnesses would break out. He asked the Prophet to move the army to a more secure place, and his suggestion was approved. Along with the wars he participated in next to the Prophet he was also a part of the expedition of al-Fuls next to Ali(ra) and was appointed with the intel gathering. With the information he gathered from a slave during his scouting, he helped prevent a possible ambush by the Tayy tribe. In the Saqīfah meeting held by al-Anṣār, he thought that the next caliph should be chosen among al-Anṣār and stuck with this view till the end of the meeting. But the process did not unfold as he hoped, and the Muhajir’s opinion weighed heavier. As a counter, he offered a solution with two caliphs from the two groups. Overall, it was observed that the suggestions made by al-Ḥubāb have been accepted by the Prophet both before and during the wars and affected the outcomes of said wars. So, it would be accurate to say that al-Ḥubāb was a self-confident, determined, and courageous person with a great knowledge about war strategies. This study aims to examine his effect on the events of his time and his life in general.
Anahtar Kelimeler
Islamic History al-Ḥubāb ibn al-Mundhir Battle of Badr Battle of Khaybar Saqīfah Incident
Kaynakça
- Akbulut, Ahmet. Sahabe Dönemi İktidar Kavgası Alevi Sünni Ayrışmasının Arka Planı. Ankara: Otto Yayınları, 2022.
- Aksu, Ali. “Asr-ı Saadet ve Emevîler Döneminde Lakap Takma ve Halifelerin Lakapları”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5/2 (15 Aralık 2001), 229-248.
- Apak, Âdem. Ana Hatlarıyla İslâm Tarihi (1) (Hz. Muhammed (s.a.v.) Dönemi). İstanbul: Ensar Neşriyat, 8. Baskı., 2012.
- Apak, Âdem. Ana Hatlarıyla İslâm Tarihi (2) (Hulefâ-i Râşidîn Dönemi). İstanbul: Ensar Neşriyat, 7. Baskı., 2012.
- Arslan, İhsan. “Hz. Peygamber Döneminde Düşünce Özgürlüğü ve Muhalefet”. Milel ve Nihal 15/2 (28 Aralık 2018), 108-133. https://doi.org/10.17131/milel.505031
- Atçeken, İsmail Hakkı. Hz. Peygamber’in Yahudilerle Münâsebetleri. İstanbul: Marifet Yayınları, 1996.
- Bakır, Abdulhalik. Ali b. Ebî Talib. Elazığ: Çağ Ofset Matbaacılık, 1998.
- Belâzürî, Ahmed b. Yahyâ. Fütûhu’l-Büldân Ülkelerin Fetihleri. çev. Mustafa Fayda. İstanbul: Siyer Yayınları, 2013.
- Belâzürî, Ahmed b. Yahyâ b. Câbir. Ensâbü’l-eşrâf. thk. Suheyl Zekkâr - Riyâd ez-Ziriklî. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1417/1996.
- Büyükarslan, Bürhan Mustafa. “Hz. Muhammed’in İstihbârâtî Faaliyetleri Üzerine Bir İnceleme”. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 8/17 (21 Aralık 2020), 95-118.
- Can, Hakan. “Hz. Muhammed’in (s.a.v.) Sahabe İle İstişaresi ve Sahabenin Bazı Konularda Hz. Muhammed’e Yaptığı İtirazlar”. Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 14 (25 Aralık 2019), 249-265. https://doi.org/10.34085/buifd.619429
- Gabriel, Richard A. İslâm’ın İlk Mareşali Hz. Muhammed. çev. Ahmet Büyükaksoy. İstanbul: Yeditepe Yayınları, 2021.
- Grohmann, Adolf. “Hayber”. İslâm Ansiklopedisi. 5(1)/384-386. Eskişehir: Milli Eğitim Bakanlığı, 2001.
- Halîfe b. Hayyât, Ebû ʿAmr. Târîhu Halîfe b. Hayyât. thk. Ekrem Zîyâ el-ʿUmerî. Riyâd: Dâru Taybe, 1985.
- Kur’ân-ı Kerîm Meâli. çev. Halil Altuntaş – Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2005.
- Halil, İmadüddin. Muhammed Aleyhisselam. çev. İsmail Hakkı Sezer. Konya: Yediveren Kitap, 2003.
- Hamidullah, Muhammed. İslâm Peygamberi. çev. SalihTuğ. İstanbul: İrfan Yayımcılık, 1993.
- İbn Hacer el-ʿAskalânî, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed. el-İsâbe fî temyîzi’s-sahâbe. thk. ʿÂdil Ahmed ʿAbdulmevcûd - ʿAlî Muhammed Muʿavvad. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1995.
- İbn Hazm, Ebû Muhammed ʿAlî b. Ahmed el-Endelusî. Cemheretu ensâbi’l-ʿArab. thk. Abdüsselâm b. Hârûn. Kahire: Dâru’l-Maârif, 2007.
- İbn Hişâm, Ebû Muhammed ʿAbdulmelik el-Himyerî. es-Sîretu’n-nebeviyye. thk. Mustafa es-Sakkâ vd. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-ʿArabî, 2009.
- İbn İshâk, Muhammed b. Yesâr. Sîretü İbn İshâk. thk. Muhammed Hamidullah. Konya: Hayra Hizmet Vakfı, 1398/1978.
- İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâʾ İsmâîl b. Ömer. el-Bidâye ve’n-nihâye. thk. ʿAbdullah b. ʿAbdulmuhsin et-Turkî. Kahire: Dâru Hicr, 1418/1997.
- İbn Kuteybe, Ebû Muhammed ʿAbdullah b. Müslim. el-İmâme ve’s-siyâse. thk. Ali Şîrî. Beyrut: Dâru’l-Edvâʾ, 1990.
- İbn Saʿd, Ebû ʿAbdullâh Muhammed b. Saʿd b. Menîʿ. et-Tabakâtü’l-kübrâ. thk. ʿAli Muhammed ʿÖmer. Kâhire: Mektebetü el-Hâncî, 2001.
- İbn ʿAbdilber, Ebû Ömer Yûsuf b. ʿAbdillâh. el-ʾİstîʿâb fî maʿrifeti’l-ʾashâb. thk. ʿAlî Muhammed el-Bicâvî. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1992.
- İbn ʿAsâkir, Ebü’l-Kâsım ʿAlî b. el-Hasen. Târîhu Dımeşk. thk. ʿAmr b. Ğurâme el-ʿUmrevî. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1995.
- İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn ʿAbdurrahmân. el-Muntazam fî târîhi’l-mülûk ve’l-ʾumem. thk. Muhammed ʿAbdulkâdir ʿAtâ - Mustafâ ʿAbdulkâdir ʿAtâ. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1992.
- İbnü’l-Esîr, Ebû’l-Hasen ʿAlî b. Muhammed el-Cezerî. Üsdü’l-ğâbe fî maʾrifeti’s-sahâbe. thk. ʿAlî Muhammed Muʿavvıd - ʿÂdil Ahmed ʿAbdulmevcûd. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1994.
- İbnü’l-Esîr, Ebü’l-Hasen ʿAlî b. Ebî’l-Kerem Muhammed. el-Kâmil fî’t-târîh. thk. ʿAbdullâh el-Kâdî. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1987.
- İbnü’l-Kelbî, Ebü’l-Münzir Hişâm b. Muhammed. Putlar Kitabı (Kitâb al-Asnâm). çev. Beyza Düşüngen. Ankara: A.Ü. İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1968.
- Kandemir, M. Yaşar. “Hubâb b. Münzir”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 18/264. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
- Kapar, Mehmet Ali. İslâm’ın İlk Döneminde Bey’at ve Seçim Sistemi. İstanbul: Beyan Yayınları, 1998.
- Kuşcalı, Ali. “Hubâb b. Münzir’in Bedir Savaşı’nın Kazanılmasındaki Kritik Rolü”. ISPEC 11. Uluslararası Sosyal ve Beşeri Bilimler Kongresi. ed. Gamze Turun vd. 51-52. Muş: ISPEC Publications, 2023.
- Küçükaşcı, Mustafa Sabri. “Sakīfetü Benî Sâide”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 36/11-12. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
- Mahmudov, Elşad. Sebepleri ve Sonuçları Açısından Hz. Peygamber’in Savaşları. İstanbul: İsam Yayınları, 2010.
- Rayyıs, Muhammed Ziyauddin. İslam’da Yönetim Sistemi ve Temelleri. çev. İbrahim Sarmış. Ankara: Fecr Yayınları, 2017.
- Safedî, Salâhuddîn Halîl b. Aybek b. ʿAbdullâh. el-Vâfî bi’l-vefeyât. thk. Ahmed el-Arnâʾût - Turkî Mustafâ. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-ʿArabî, 2000.
- Semʿânî, Ebû Saʿd ʿAbdulkerîm b. Muhammed. el-Ensâb. thk. ʿAbdurrahman b. Yahyâ. Haydarabad: Dâiratü’l-Meʿârifi’l-ʿOsmâniyye, 1962.
- Sıbt İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Muzaffer Yûsuf. Mirʾâtü’z-zamân fî tevârîhi’l-aʿyân. thk. Muhammed Berekât vdğr. Dımaşk: Risâletü’l-Âlemiyye, 2013.
- Şen, Abdurrahim. Hulefâ-i Raşidîn Örnekliğinde İslâm’da Devlet Başkanı Seçimi. İstanbul: Pınar Yayınları, 2015.
- Şimşir, Mehmet. Hz. Peygamber Döneminde Suikastler. İstanbul: Kitap Dünyası Yayınları, 2018.
- Şimşir, Mehmet. İlk Dönem İslâm Tarihinde Haberleşme Yöntemleri Başlangıçtan Râşid Halifeler Dönemi Sonuna Kadar. Konya: Hüner Yayınevi, 2011.
- Taberî, Ebû Caʿfer Muhammed b. Cerîr. Târîhu’r-rusul ve’l-mülûk. thk. Muhammed Ebü’l-Fazl İbrahim. Kâhire: Dâru’l-Maârif, 1969.
- Tekin, Feridun. “Hz. Peygamber Döneminde Sancak Kullanımı ve Sancaktarlık Yapan Sahâbîler”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD) 22/2 (30 Aralık 2022), 325-344. https://doi.org/10.30627/cuilah.1176104
- Terzi, Mustafa Zeki. Hz. Peygamber ve Hulefâ-yi Râşidîn Döneminde Askeri Teşkilât. İstanbul: Siyer Yayınları, 2017.
- Umerî, Ekrem Ziya. Medine Toplumu. çev. Nurettin Yıldız. İstanbul: Risale Yayınları, 2021.
- Vâkıdî, Muhammed b. Ömer. Kitâbu’l-meğâzî. thk. Marsden Jones. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1984.
- Vâkıdî, Muhammed b. Ömer. Kitâbu’r-ridde. thk. Yahyâ el-Cebûrî. Beyrut: Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, 1990.
- Yâkût el-Hamevî, Şihâbüdddîn Ebû ʿAbdillâh. Muʿcemü’l-büldân. Beyrut: Dâru Sâdır, 1977.
- Yaʿkûbî, Ahmed b. Ebû Yaʿkûb b. Caʿfer. Târîhu’l-Yaʿkûbî. thk. Abdülemîr Mihnâ. Beyrut: Şirketü’l-ʿAlâmî, 2010.
- Yılmaz, Metin. Hz. Peygamber (sas) Döneminde İstihbarat. İstanbul: Siyer Yayınları, 2017.
- Zehebî, Ebû ʿAbdillâh Şemsüddîn Muhammed. Siyeru aʿlâmi’n-nubelâ’. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 1427/2006.
- Ziriklî, Hayruddîn. el-Aʿlâm. Beyrut: Dâru’l-ʿİlim, 2002.
- Zorlu, Cem. İslam Tarihinde İlk İktidar Mücadelesi. İstanbul: İz Yayıncılık, 2014.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Dini Araştırmalar (Diğer) |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2024 |
| Kabul Tarihi | 14 Aralık 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 |
Bu eser Creative Commons Alıntı-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.