İslam tarihinin dönüm noktalarından birisi ilk olarak hesapta olmayan bir antlaşma ile sona eren Hudeybiye seferidir. Başlangıçta çok sert bir tutum sergileyen Mekke müşriklerini antlaşmaya mecbur bırakan ve umre maksadıyla düzenlenen bir yolculuğun amaç ve gidişatını değiştiren diğer bir önemli olay ise Hz. Peygamber’e gönülden bağlılığı ifade eden ve bir nevi güven tazeleme anlamı taşıyan Rıdvan Bey‘atı’dır. Altında bu bey‘atin gerçekleştiği ve sonraları “Şeceretü’r-Rıdvan” ismi ile anılan Hudeybiyedeki bir ağaç, ilk dönemlerden itibaren Müslümanların ilgisini celp etmiştir. Konu ile ilgili sahabenin daha sonraları bu ağacı arayıp bulamadıkları şeklindeki rivayetlerin yanı sıra Hz. Ömer’in, aşırı ilgiden dolayı insanların putlaştırmasından korktuğu için onu kestirdiği gibi rivayetler de kaynaklarda yer almaktadır. Belirli bir mekân yahut nesnelere kutsiyet atfetmenin kişiyi itikâdî açıdan problemli noktalara götüreceği meselesinde zikredilen deliller arasında söz konusu ağacın kesilmesi hususunun da sıklıkla zikredildiği görülmektedir. Bu makalede Rıdvan bey‘atinin ön aşaması konumundaki Hudeybiye seferine değinilerek ağacın esilmesiyle ilgili sahih rivayetlere ulaşılması hedeflenmektedir.
Bekdemir, Sezayi. “Hz. Ömer'in Bid‘atlere Karşı Tutumu”, Uluslararası Hz. Ömer Sempozyumu. Ed. Ali Aksu. 207-238. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Rektörlük Matbaası, 2018.
Belâzürî, Ebü’l-Hasen. Ensâbü’l-Eşrâf. Thk. Muhammed Hamidullah. Beyrut: Dâru’l-fikr, 1417/1996.
Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl. el-Câmi‘u’l-müsnedi’s-sahîhi’l-muhtasar min umûri Rasulillâh (s) ve sünenihî ve eyyâmih. Riyad: Beytü’l-efkâr, 1419/1998.
Bursevî, İsmail Hakkı. Ruhu’l-beyân. Beyrut: Dâru’l-fikr, ts.
Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah. Sünen. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1407/1987.
Ebû Avâne, Ya’kub b. İshâk b. İbrâhîm el-İsferâyînî. Müstahrecü Ebî Avâne. Thk. Eymen b. Arif. Beyrut: Dâru’l-ma’rife, 1419/1998.
Ebû Dâvûd, Süleymân b. Eş‘as b. İshâk es-Sicistânî. Sünen. Thk. Şuayb el-Arnavud. Riyad: Dâru’l-fikr, 1420/1999.
Ebû Yûsuf, Ya‘kub b. İbrâhîm b. Habîb b. Sa‘d el-Kûfî. Kitâbu’l-Harâc. Kahire: Matbaatu’s-selefiyye, 1382/1962.
Elbânî, Muhammed Nâsırüddin. Tahzîru’s-sâcid. Beyrut: Mektebetü’l-İslâmî, ts.
Gündüzöz, Soner, “Modern Bir Retorik Okuması Olarak Hadis Rivayetlerinde Anlatım Tekniklerinin Varlığı Sorunu -Hudeybiye Antlaşması Örneği-”. Marife 11/1 (2011): 9-30. https://doi.org/10.5281/zenodo.3344246.
Kannevcî, Sıddık Hasan Han. Fethü’l-beyân. Beyrut: Mektebetü’l-asriyye, 1412/1991.
Kapar Mehmet Ali. “Hudeybiye Seferi ve Hz. Muhammed’in Barışçı Siyaseti”. Tarihin Peşinde: Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmaları Dergisi 8/16 (2016): 155-175.
Merâğî, Mustafa. Tefsîru’l-Merâğî. Mısır: Mektebetü Mustafa el-Bâbî, 1365/1945.
Mühelleb, İbn Ahmed b. Ebî Sufre el-Endulûsî. el-Muhtasaru’n-nasîh fî tehzîbi’l-kitâbi’l-câmi‘i’s-sahîh. Riyad: Dâru Ehli’s-sünne, 1430/2009.
Müslim, Ebü’l-Hüseyin Müslim b. el-Haccâc. el-Câmi’us’s-sahîh. Riyad: Beytü’l-efkâr, 1418/1998.
Nazlıgül, Habil. “Urve B. Mes‘ud”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 42: 183. İstanbul: TDV yayınları, 2012.
Nesâî, Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şuayb b. Alî. Sünen. Beyrut: Müessetü’r-Risâle, 1421/2000.
Öğüt, Salim. “Harem”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 16: 127-132. İstanbul: TDV yayınları, 1997.
Öğüt, Salim. “Mîkât”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 30: 48-49. İstanbul: TDV yayınları, 2005.
Özkan, Mustafa. “Hudeybiye Antlaşması Özelinde Hz. Ömer’in Kişilik Tahlili Denemesi”. İSTEM: İslâm San‘at, Tarih, Edebiyat ve Mûsikîsi Dergisi 8/15 (2010): 43-59.
Özmen, Ramazan. “Hudeybiye Barış Antlaşması ve Hadislerin Anlaşılmasında Hâdiselerin Arka Planını Okumanın Sunacağı İmkanlar Üzerine Bir Deneme”. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 40 (2018): 277-298.
Râzî, Fahrüddîn Muhammed b. Ömer. Mefâtîhu’l-Gayb. Beyrut: Dâru ihyâu’t-turâsi’l-Arabî, 1420/1999.
Razî, Muhammed b. Ebî Bekr. Muhtâru’s-sıhâh, Beyrut: Mektebetü Lübnan, 1416/1995.
One of the most important milestones of Islamic history is the Hudaybiya treaty, which is primarily overlooked. The most important event that changed the aim and the course of the expedition and forced the polytheists of Mecca to make a deal in the beginning was the Rıdvan allegiance which was a kind of trust and a a way to express devotion to the Prophet. This allegiance was made under a tree named afterwards “Şeceretü’r-Rıdvan” and it has been held in the limelight by Muslims since the first periods of Islamic history. The Companions of the prophet couldn't find this tree afterwards and there were narrations that Khalifa Omar had cut it down for fear of it becoming a fetish in virtue of excessive interest of the Muslims. Based on this, it is claimed that not any place cannot be considered sacred and worshiping in there will lead the person to polytheism (shirk). In this article, what is aimed is to reach the truth by discussing the Hudeybiye expedition and evaluating the narrations related with felling the tree.
Bekdemir, Sezayi. “Hz. Ömer'in Bid‘atlere Karşı Tutumu”, Uluslararası Hz. Ömer Sempozyumu. Ed. Ali Aksu. 207-238. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Rektörlük Matbaası, 2018.
Belâzürî, Ebü’l-Hasen. Ensâbü’l-Eşrâf. Thk. Muhammed Hamidullah. Beyrut: Dâru’l-fikr, 1417/1996.
Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl. el-Câmi‘u’l-müsnedi’s-sahîhi’l-muhtasar min umûri Rasulillâh (s) ve sünenihî ve eyyâmih. Riyad: Beytü’l-efkâr, 1419/1998.
Bursevî, İsmail Hakkı. Ruhu’l-beyân. Beyrut: Dâru’l-fikr, ts.
Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah. Sünen. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1407/1987.
Ebû Avâne, Ya’kub b. İshâk b. İbrâhîm el-İsferâyînî. Müstahrecü Ebî Avâne. Thk. Eymen b. Arif. Beyrut: Dâru’l-ma’rife, 1419/1998.
Ebû Dâvûd, Süleymân b. Eş‘as b. İshâk es-Sicistânî. Sünen. Thk. Şuayb el-Arnavud. Riyad: Dâru’l-fikr, 1420/1999.
Ebû Yûsuf, Ya‘kub b. İbrâhîm b. Habîb b. Sa‘d el-Kûfî. Kitâbu’l-Harâc. Kahire: Matbaatu’s-selefiyye, 1382/1962.
Elbânî, Muhammed Nâsırüddin. Tahzîru’s-sâcid. Beyrut: Mektebetü’l-İslâmî, ts.
Gündüzöz, Soner, “Modern Bir Retorik Okuması Olarak Hadis Rivayetlerinde Anlatım Tekniklerinin Varlığı Sorunu -Hudeybiye Antlaşması Örneği-”. Marife 11/1 (2011): 9-30. https://doi.org/10.5281/zenodo.3344246.
Kannevcî, Sıddık Hasan Han. Fethü’l-beyân. Beyrut: Mektebetü’l-asriyye, 1412/1991.
Kapar Mehmet Ali. “Hudeybiye Seferi ve Hz. Muhammed’in Barışçı Siyaseti”. Tarihin Peşinde: Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmaları Dergisi 8/16 (2016): 155-175.
Merâğî, Mustafa. Tefsîru’l-Merâğî. Mısır: Mektebetü Mustafa el-Bâbî, 1365/1945.
Mühelleb, İbn Ahmed b. Ebî Sufre el-Endulûsî. el-Muhtasaru’n-nasîh fî tehzîbi’l-kitâbi’l-câmi‘i’s-sahîh. Riyad: Dâru Ehli’s-sünne, 1430/2009.
Müslim, Ebü’l-Hüseyin Müslim b. el-Haccâc. el-Câmi’us’s-sahîh. Riyad: Beytü’l-efkâr, 1418/1998.
Nazlıgül, Habil. “Urve B. Mes‘ud”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 42: 183. İstanbul: TDV yayınları, 2012.
Nesâî, Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şuayb b. Alî. Sünen. Beyrut: Müessetü’r-Risâle, 1421/2000.
Öğüt, Salim. “Harem”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 16: 127-132. İstanbul: TDV yayınları, 1997.
Öğüt, Salim. “Mîkât”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 30: 48-49. İstanbul: TDV yayınları, 2005.
Özkan, Mustafa. “Hudeybiye Antlaşması Özelinde Hz. Ömer’in Kişilik Tahlili Denemesi”. İSTEM: İslâm San‘at, Tarih, Edebiyat ve Mûsikîsi Dergisi 8/15 (2010): 43-59.
Özmen, Ramazan. “Hudeybiye Barış Antlaşması ve Hadislerin Anlaşılmasında Hâdiselerin Arka Planını Okumanın Sunacağı İmkanlar Üzerine Bir Deneme”. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 40 (2018): 277-298.
Râzî, Fahrüddîn Muhammed b. Ömer. Mefâtîhu’l-Gayb. Beyrut: Dâru ihyâu’t-turâsi’l-Arabî, 1420/1999.
Razî, Muhammed b. Ebî Bekr. Muhtâru’s-sıhâh, Beyrut: Mektebetü Lübnan, 1416/1995.
Taşkın, Kemal. “Hudeybiye Seferi Ve Hz. Ömer’in Bey‘atü’r-Rıdvan Ağacını Kestirme Meselesi Üzerine Bir Değerlendirme”. Marife Dini Araştırmalar Dergisi 19/1 (Haziran 2019), 159-182. https://doi.org/10.33420/marife.551074.