Osmanlı Kıraat Eğitiminde Şâz Kıraatler ve Yûsuf Efendizâde’nin Konuya Dair Tepkisi

Ahmet Gökdemir

doi:10.33420/marife.553572

Araştırma Makalesi

Osmanlı Kıraat Eğitiminde Şâz Kıraatler ve Yûsuf Efendizâde’nin Konuya Dair Tepkisi

Yıl 2019, Cilt: 19 Sayı: 1, 67 - 81, 30.06.2019

Ahmet Gökdemir

https://doi.org/10.33420/marife.553572

Cited By: 5

Öz

Çalışmamızda, Osmanlı’da okutulan şâz tariklerle Yûsuf Efendizâde’nin bahsi geçen tariklere yönelik eleştirileri ele alınmıştır. Bu meyanda öncelikle genel hatlarıyla Yûsuf Efendizâde’nin hayatı ile şâz kıraatler meselesine değinilip sonrasında Osmanlı kıraat eğitiminde mevcut Kabâkıbî ve Nihâye tarikleriyle ilgili bilgi verilmiştir. Bu kısımda söz konusu tariklere dair malumatın ardından, ulaşılabildiği kadarıyla, ilgili tariklerin kıraat tedrisinden kalkma sebeplerine ve Yûsuf Efendizâde’nin bu konudaki rolüne de değinilmiştir. Makalenin son kısmında ise Yûsuf Efendizâde’nin şâz kıraatlerle alakalı risâlesi bağlamında, cami-mescit ve ders mekânları ile merasimlerde okutulan şâz kıraatlere karşı olumsuz bakış açısı ele alınmıştır.
Makalenin amacı, Osmanlı kıraat eğitim müfredatında önceleri mevcutken daha sonra unutulmaya yüz tutmuş Kabâkıbî ve Nihâye tarikleriyle bu tariklerin zamanla tedris edilmeme sebeplerine ve Yûsuf Efendizâde’nin bu husustaki rolüne değinmektir. Ayrıca konuya dair risâlesi bağlamında, onun şâz kıraatlere bakış açısını ortaya koymaktır. Araştırmalar sonucunda Osmanlı kıraat eğitiminde İstanbul ve Mısır tariki gibi yaygın olmasa da Kabâkıbî ve Nihâye tariklerinin de okutulduğu, zikri geçen tariklerin şâz kıraatlerle alakalı olduğu, zamanla birtakım sebeplerle bu tariklerin eğitim müfredatından kaldırıldığı ve Yûsuf Efendizâde’nin de bu hususta rolünün olduğu sonuçlarına varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı, Kur’ân, Kıraat, Şâz, Yûsuf Efendizâde

Kaynakça

Akdemir, Atilla. Kıraat İlmi Eğitim ve Öğretim Metodları. İstanbul: İFAV Yayınları, 2013.
Akyüz, Abdullah. Osmanlı Kıraat Âlimleri. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2016.
Altıkulaç, Tayyar. “İbn Muhaysın”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 20: 209-210. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
Ateşyürek, Remzi. “Dâd Harfinin Okunuş Özelliği Muhammed Mer’aşî (Saçaklızâde)’nin Hayatı ve Eserleri”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 20-21 (2005): 237-252.
Bayraktutan, Osman. Kıraatlerde Âhâd Kavramı (Kavramın Otantik Anlamın Tespitine Dair). Ankara: Gece Akademi, 2019.
Bilmen, Ömer Nasuhî. Büyük Tefsir Tarihi (Tabakâtü’l-Müfessirîn). 1. Cilt. İstanbul: y.y., 1974.
Birışık, Abdülhamit. Kıraat İlmi ve Tarihi. Bursa: Emin Yayınları, 2014.
Bursalı, Mehmet Tahir. Osmanlı Müellifleri. İstanbul: Matbaa-i Âmire, 1333.
Dağ, Mehmet. “Kıraat Terimlerindeki Anlam Kırılmaları (Şâz Kavramı Örneği)”. Uluslararası Kıraat Sempozyumu 16-18 Kasım 2012 İstanbul. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2015.
Demircigil, Bayram. “İbn Cinnî’nin el-Muhteseb’inde Şâz Kıraatlere Yaklaşımı”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19 (2017): 78-101.
Duhânizâde, Mehmed b. Mustafa. Mecmûatün Müteallekatün bi’l-Kıraa. İbrahim Efendi, 864. Süleymaniye Kütüphanesi.
Eğinî, Muhammed Hulusî. Esâmî-i kurrâ. Diyanet İşleri Başkanlığı Mushafları İnceleme Kurulu Arşivi, 32.
Eğinî, Muhammed Hulusî. el-Mecmu‘ alâ kırââti’t-takrîb. Üsküdarlı, 52. MÜİF Kütüphanesi.
Ferâhidî, Halîl b. Ahmed. Kitâbü’l-‘Ayn. Thk. Mehdi el-Mahzûmî-İbrahim es-Semerâî. b.y.: Dâru Mektebeti’l-Hilal, ts.
Gökdemir, Ahmet. Ali b. Süleyman el-Mansûrî ve Meşhur Mısır Tariki Kurrâları. İstanbul: Ravza, 2018.
Gökdemir, Ahmet. “Ali b. Süleyman el-Mansûrî ve Osmanlı İlim Dünyasına Katkıları”. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (2017): 113-148.
Gökdemir, Ahmet. “Osmanlı’da Dâd Harfi Tartışmaları Bağlamında Ali b. Süleyman el-Mansûrî’nin Yeri”. Bülent Ecevit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2 (2017): 245-257.
Gündüzöz, Soner. “Şâz”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 38: 384. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
Hanay, Necattin. “Şâz Kıraat Olgusuna Taberî Vechesinden Bir Bakış”. Mütefekkir 4/8 (2017): 291-296.
Hocazâde, Ahmed Hilmî. “Ravdatü’l-kurrâ”. Sırât-ı Müstakîm Mecmuası. 6/148: 275.
İbn Cinnî, Ebü’l-Feth Osmân. el-Hasâis. Thk. Muhammed Ali en-Neccâr. Beyrut: y.y, 1403.
İbn Fâris, Ebü’l-Hüseyin Ahmed b. Zekeriyyâ. Mu’cemü’l-Mekâyis fi’l-luğa. Thk. Şihâbüddîn Ebû Amr. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1994.
İbn Mücâhid. Kitâbü’s- seb’a fi’l-kırâât. Thk. Şevki Dayf. Kahire: Dârul Meârif bi Mısır, 1119.
İbnü’l-Cezerî. Gâyetü’n-nihâye fî tabakâti’l-kurrâ. 2. Cilt. b.y.: Mektebetü İbn Teymiyye, 1351.
İbnü’l-Cezeri. Müncidü'I-Mukriîn ve Mürşidü't-Tâlibîn, b.y.: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1999.
İbnü’l-Cezerî. Nihâyetü’l-Berera. Turhan Valide Sultan, 1; Yazma Bağışlar, 1843; Hüsrev Paşa, 5. Süleymaniye Kütüphanesi.
İbnü’l-Cezerî. et-Temhîd fî ilmi’t-tecvid. Thk. Ali Hüseyin el-Bevvâb. 1. Cilt. Riyad: Mektebetü’l-Meârif, 1985.
İbnü’l-Kabâkıbî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Halîl b. Ebû Bekir el-Halebî. Mecma‘u’s-sürûr ve matla‘u’ş-Şümûs ve’l-büdûr fî’l-kırââti’l-erbai aşera. Thk. Mektebetü Kurtuba. b.y.: Müessesetü Kurtuba, ts.
İbnü’l-Kabâkıbî. Îzâhu’r-rumûz ve miftâhu’l-künûz. Kılıç Ali Paşa, 23; Köprülü Fâzıl Ahmed Paşa,19. Süleymaniye Kütüphanesi.
İbnü’l-Kabâkıbî. Îzahü’r-rumûz ve miftahü’l-künûz. Thk. Ahmed Halit Şükri. b.y.: Dâru Ammar, 2003.
İslambulî, Mustafa b. Hasen. Mürşidü’t-talebe ilâ m‘arifeti turuki’t-Tayyibe. Hacı Selim Ağa, 29: 65a-75b. Süleymaniye Kütüphanesi.
Kara, Ömer. “Dad Harfinin Seslendirilmesi Tartışmasına Davud el-Karsi Katkısı -el-Fethiyye fî Beyâni Dâdi’l-Katiyye-”. Uluslararası Dâvûd-î Karsî Sempozyumu-2017, Kars Tebliğler: 104-129.
Kehhâle, Ömer Rıza. Mu’cemü’l-Müellifîn. 2. Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1993.
Kılıç, Mehmet. Şâz Kıraatler Bağlamında Hasan Basrî Kıraati ve Özellikleri. Yüksek Lisans Tezi, Yalova Üniversitesi, 2017.
Kılıç, Mustafa. “İmam-Hatip Ortaokul ve Liselerinde Kur’ân Eğitimi Üzerine Bir Araştırma”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 47 (2014): 77-79.
Koyuncu, Recep. Kıraat İlmi Takrîb Usûlü. İstanbul: Hacıveyiszâde İlim ve Kültür Vakfı Yay., 2018.
Köprülüzâde, Abdullah b. Mustafa. İfâdetü’l-mukni’a fî kırâati’l-erba’a. Hacı Ahmed Paşa, 2. Süleymaniye Kütüphanesi.
Kurtuluş, Rıza. “Yûsuf Efendizâde”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 44: 41-42. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
Mecmûatün mühimmetün fi’t-tecvîdi ve’l-kırâ’âti ve’r-resmi ve addi’l-ây. Haz. Cemal es-Seyyid 130-156. Kahire: Mektebet-ü İbn Teymiyye. 2006.
Mekkî, Ebî Talib. Müşkilü irâbi’l-Kur’ân. Thk. Hatim Salih ed-Damin. 1. Cilt. Beyrut: Müessesetü'r-Risâle, 1405.
Memduhoğlu, Adnan. “Molla Mahmud Zokaydî ve er-Risâletü fi’d-dâd ve’t-tâ”. Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2 (2005): 127-165.
Mertoğlu, M. Suat. “Yezîdî, Yahya b. Mübarek”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 43: 524-525. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
Molla Gürânî. Keşfü’l-esrâr an kırâ’âtil eimmeti’l-ahyâr. Giresun Yazmalar, 51; Süleymaniye, 47; İbrahim Efendi, 72. Süleymaniye Kütüphanesi.
Murâdî, Ebü’l-Fazl Muhammed Halil. Silkü’d-dürer. 3. Cilt. Beyrut: Dâr-u Hazm, 1988.
Müstakimzâde, Süleyman Sadettin. Tuhfe-i hattâtîn. İstanbul: y.y., 1928.
Öge, Ali. 18. Yüzyıl Âlimlerinden Yusuf Efendizâde’nin Kıraat İlmindeki Yeri. Konya: Hüner Yayınevi, 2015.
Öge, Ali. “Amasyalı Âlim Yusuf Efendizâde’nin Kıraat İlmine Dair Eserlerinin İncelenmesi”. Uluslararası Amasya Âlimleri Sempozyumu (21-23 Nisan 2017) Bildiriler Kitabı-I. 187-194. Amasya: y.y, 2017.
Önder, Muharrem. “Şâz Kırâatlar ve İslâm Hukuku Açısından Değeri”. İslâm Hukuku Araştırmaları Dergisi 13 (2009): 163-194.
Palûvî, Hamid b. Abdülfettâh. Zübdetü’l-İrfân. 2. Cilt. İstanbul: Hilal Yayınları, ts. (Eserin hamiş bölümündedir).
Rûmî, Muhammed Emin Efendi. Umdetü’l-hullân fî îzâhi Zübdetü’l-‘irfân. İstanbul: Âsitâne, ts.
Süreyya, Mehmed. Sicill-i Osmânî. 1. Cilt. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1996.
Suyûtî, Celâleddîn. el-İtkân fî ulûmi’l-Kur’ân. 1. Cilt. Kahire: y.y, 1978.
Sütşurup, İhsan. İbnü’l-Kabâkıbî ve Mecma‘u’s-Sürûr ve Matla‘u’ş-Şümûs ve’l-büdûr Adlı Eserinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, 2018.
Şâtıbî, İbrahim b. Muhammed b. Mûsâ eş-Şatıbî el-Lahmî. el-Muvâfakât fî usuli’l-ahkâm. Thk. Hasan Al Selman. 1. Cilt. Mısır: Dâr-u İbn-i Affân, 1997.
Şeyhî, Mehmed Efendi. Vekâyîü’l-Fudalâ. Haz. Abdülkadir Özcan. 3. Cilt. İstanbul: Çağrı Yay., 1989.
Taberî, Muhammed b. Cerîr. Câmi‘u’l-beyân. Thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî. 1, 2, 13, 16. Ciltler. b.y.: Dâr-u Hicr, 2001.
Tobay, Ahmet. Yusuf Efendizâde Abdullah Hilmî ve Hadis Şerhçiliğindeki Yeri. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, 1991.
Uğur, Mücteba. “A‘meş”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 3: 54. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
Uleymî, Abdurrahmân b. Muhammed b. Abdirrahmân el-Makdisî el-Hanbelî. el-Ünsü’l-celîl bi-târîhi’l-Kudüs ve’l-Halîl. Thk. Adnân Yunus Abdulmecîd. 2. Cilt. Ammân: Mektebetü Dandîs, ts.
Yûsuf Efendizâde, Abdullah Hilmî. el-Îtilâf fî vücûhi’l-ihtilâf. M. Hilmi-H. Fehmi, 4-5; Özel, 537/2: 17-92; Ömer Sindel, 53/2. Süleymaniye Kütüphanesi. (Ârif Efendi Matbaasında basılmıştır.)
Yûsuf Efendizâde. Meseletü âl’âne fî ilmi vücûhi’l-Kur’ân. Laleli, 22/3: 97b-107b. Süleymaniye Kütüphanesi.
Yûsuf Efendizâde. Risâle fî ecvibeti’l-mesâil. Fatih, 68: 29a-37b. Süleymaniye Kütüphanesi.
Yûsuf Efendizâde. Risâle fî halli ba‘zı’l-işkâlât. İbrâhim Efendi, 66/2: 27-54; Raşid Efendi, 1227/1. Süleymaniye Kütüphanesi.
Yûsuf Efendizâde. Risâle fî harf-i dâdi’s-sahîha. Hamidiye, 1261/7: 71-75. Süleymaniye Kütüphanesi.
Yûsuf Efendizâde. Risâle fî reddi’l-kırâ’âti bi’ş-şevâz. Fatih, 68/2: 11-22 ve 5328/2: 43b-57b; Laleli, 22/4: 107-118; İbrâhim Efendi, 28/12: 69-81. Süleymaniye Kütüphanesi.
Yûsuf Efendizâde. Risâle fî tahkîki ba‘zı vücûhi’l-kırâ’âti fi’ş-Şâtıbîyye. Hacı Selim Ağa, 4/2: 87-9; 5/5: 360-399. Süleymaniye Kütüphanesi.
Yûsuf Efendizâde. Risâle fî vakf-i Hamza. Mihrişah Sultan, 2/3: 149-161. Süleymaniye Kütüphanesi.
Yûsuf Efendizâde. Tuhfetü’t-talebe fî beyâni meddâti turukı’t-Tayyibe. Süleymaniye Kütüphanesi, Fatih, 68/5: 39-47.

The Shadh Qiraahs Taught During the Ottoman State and Yusuf Efendizade’s Critiques About These Qiraahs

Yıl 2019, Cilt: 19 Sayı: 1, 67 - 81, 30.06.2019

Ahmet Gökdemir

https://doi.org/10.33420/marife.553572

Cited By: 5

Öz

In our paper the shadh qiraahs taught during the Ottoman State and Yusuf Efendizade’s critiques about these qiraahs have been discussed. In this sense, firstly, Yusuf Efendizade’s life and the problem of shadh qiraahs were explained with the main lines and then information about Qabâqibî and Nihaye traditions that were taught in the Ottoman qiraah education system has been presented.
The reasons for the abolition of the aforementioned traditions and Yusuf Efendizade’s role in it have been discussed as far as possible after consideration of the information that had been given about the related traditions. During the last part of the article the negative approach of Yusuf Efendizade against the shadh qiraahs recited in mosques-masjids and other schools and in some ceremonies within the context of his treatise about shadh qiraahs have been put forward.
The aim of the article is to touch upon Qabâqibî and Nihaye traditions that were taught within the Ottoman State qiraah education and then forgotten; the reasons for their abolition and Yusuf Efendizade’s role within this period. One more aim is to put forward his approach to shadh qiraahs. After research; it has been concluded that; Qabâqibî and Nihaye traditions were taught in the Ottoman State qiraah education system although they were not as common as the Istanbul and Egypt traditions, they were abolished from the curriculum, and Yusuf Efendizade had a role in it.

Anahtar Kelimeler

The Ottoman, The Qur’ān, Yūsuf Efendīzāde, Qur’ānic Recitation, Irregular Variants of Qur’ānic Recitation, Yūsuf Efendīzāde

Kaynakça

Akdemir, Atilla. Kıraat İlmi Eğitim ve Öğretim Metodları. İstanbul: İFAV Yayınları, 2013.
Akyüz, Abdullah. Osmanlı Kıraat Âlimleri. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2016.
Altıkulaç, Tayyar. “İbn Muhaysın”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 20: 209-210. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
Ateşyürek, Remzi. “Dâd Harfinin Okunuş Özelliği Muhammed Mer’aşî (Saçaklızâde)’nin Hayatı ve Eserleri”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 20-21 (2005): 237-252.
Bayraktutan, Osman. Kıraatlerde Âhâd Kavramı (Kavramın Otantik Anlamın Tespitine Dair). Ankara: Gece Akademi, 2019.
Bilmen, Ömer Nasuhî. Büyük Tefsir Tarihi (Tabakâtü’l-Müfessirîn). 1. Cilt. İstanbul: y.y., 1974.
Birışık, Abdülhamit. Kıraat İlmi ve Tarihi. Bursa: Emin Yayınları, 2014.
Bursalı, Mehmet Tahir. Osmanlı Müellifleri. İstanbul: Matbaa-i Âmire, 1333.
Dağ, Mehmet. “Kıraat Terimlerindeki Anlam Kırılmaları (Şâz Kavramı Örneği)”. Uluslararası Kıraat Sempozyumu 16-18 Kasım 2012 İstanbul. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2015.
Demircigil, Bayram. “İbn Cinnî’nin el-Muhteseb’inde Şâz Kıraatlere Yaklaşımı”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19 (2017): 78-101.
Duhânizâde, Mehmed b. Mustafa. Mecmûatün Müteallekatün bi’l-Kıraa. İbrahim Efendi, 864. Süleymaniye Kütüphanesi.
Eğinî, Muhammed Hulusî. Esâmî-i kurrâ. Diyanet İşleri Başkanlığı Mushafları İnceleme Kurulu Arşivi, 32.
Eğinî, Muhammed Hulusî. el-Mecmu‘ alâ kırââti’t-takrîb. Üsküdarlı, 52. MÜİF Kütüphanesi.
Ferâhidî, Halîl b. Ahmed. Kitâbü’l-‘Ayn. Thk. Mehdi el-Mahzûmî-İbrahim es-Semerâî. b.y.: Dâru Mektebeti’l-Hilal, ts.
Gökdemir, Ahmet. Ali b. Süleyman el-Mansûrî ve Meşhur Mısır Tariki Kurrâları. İstanbul: Ravza, 2018.
Gökdemir, Ahmet. “Ali b. Süleyman el-Mansûrî ve Osmanlı İlim Dünyasına Katkıları”. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (2017): 113-148.
Gökdemir, Ahmet. “Osmanlı’da Dâd Harfi Tartışmaları Bağlamında Ali b. Süleyman el-Mansûrî’nin Yeri”. Bülent Ecevit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2 (2017): 245-257.
Gündüzöz, Soner. “Şâz”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 38: 384. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
Hanay, Necattin. “Şâz Kıraat Olgusuna Taberî Vechesinden Bir Bakış”. Mütefekkir 4/8 (2017): 291-296.
Hocazâde, Ahmed Hilmî. “Ravdatü’l-kurrâ”. Sırât-ı Müstakîm Mecmuası. 6/148: 275.
İbn Cinnî, Ebü’l-Feth Osmân. el-Hasâis. Thk. Muhammed Ali en-Neccâr. Beyrut: y.y, 1403.
İbn Fâris, Ebü’l-Hüseyin Ahmed b. Zekeriyyâ. Mu’cemü’l-Mekâyis fi’l-luğa. Thk. Şihâbüddîn Ebû Amr. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1994.
İbn Mücâhid. Kitâbü’s- seb’a fi’l-kırâât. Thk. Şevki Dayf. Kahire: Dârul Meârif bi Mısır, 1119.
İbnü’l-Cezerî. Gâyetü’n-nihâye fî tabakâti’l-kurrâ. 2. Cilt. b.y.: Mektebetü İbn Teymiyye, 1351.
İbnü’l-Cezeri. Müncidü'I-Mukriîn ve Mürşidü't-Tâlibîn, b.y.: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1999.
İbnü’l-Cezerî. Nihâyetü’l-Berera. Turhan Valide Sultan, 1; Yazma Bağışlar, 1843; Hüsrev Paşa, 5. Süleymaniye Kütüphanesi.
İbnü’l-Cezerî. et-Temhîd fî ilmi’t-tecvid. Thk. Ali Hüseyin el-Bevvâb. 1. Cilt. Riyad: Mektebetü’l-Meârif, 1985.
İbnü’l-Kabâkıbî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Halîl b. Ebû Bekir el-Halebî. Mecma‘u’s-sürûr ve matla‘u’ş-Şümûs ve’l-büdûr fî’l-kırââti’l-erbai aşera. Thk. Mektebetü Kurtuba. b.y.: Müessesetü Kurtuba, ts.
İbnü’l-Kabâkıbî. Îzâhu’r-rumûz ve miftâhu’l-künûz. Kılıç Ali Paşa, 23; Köprülü Fâzıl Ahmed Paşa,19. Süleymaniye Kütüphanesi.
İbnü’l-Kabâkıbî. Îzahü’r-rumûz ve miftahü’l-künûz. Thk. Ahmed Halit Şükri. b.y.: Dâru Ammar, 2003.
İslambulî, Mustafa b. Hasen. Mürşidü’t-talebe ilâ m‘arifeti turuki’t-Tayyibe. Hacı Selim Ağa, 29: 65a-75b. Süleymaniye Kütüphanesi.
Kara, Ömer. “Dad Harfinin Seslendirilmesi Tartışmasına Davud el-Karsi Katkısı -el-Fethiyye fî Beyâni Dâdi’l-Katiyye-”. Uluslararası Dâvûd-î Karsî Sempozyumu-2017, Kars Tebliğler: 104-129.
Kehhâle, Ömer Rıza. Mu’cemü’l-Müellifîn. 2. Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1993.
Kılıç, Mehmet. Şâz Kıraatler Bağlamında Hasan Basrî Kıraati ve Özellikleri. Yüksek Lisans Tezi, Yalova Üniversitesi, 2017.
Kılıç, Mustafa. “İmam-Hatip Ortaokul ve Liselerinde Kur’ân Eğitimi Üzerine Bir Araştırma”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 47 (2014): 77-79.
Koyuncu, Recep. Kıraat İlmi Takrîb Usûlü. İstanbul: Hacıveyiszâde İlim ve Kültür Vakfı Yay., 2018.
Köprülüzâde, Abdullah b. Mustafa. İfâdetü’l-mukni’a fî kırâati’l-erba’a. Hacı Ahmed Paşa, 2. Süleymaniye Kütüphanesi.
Kurtuluş, Rıza. “Yûsuf Efendizâde”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 44: 41-42. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
Mecmûatün mühimmetün fi’t-tecvîdi ve’l-kırâ’âti ve’r-resmi ve addi’l-ây. Haz. Cemal es-Seyyid 130-156. Kahire: Mektebet-ü İbn Teymiyye. 2006.
Mekkî, Ebî Talib. Müşkilü irâbi’l-Kur’ân. Thk. Hatim Salih ed-Damin. 1. Cilt. Beyrut: Müessesetü'r-Risâle, 1405.
Memduhoğlu, Adnan. “Molla Mahmud Zokaydî ve er-Risâletü fi’d-dâd ve’t-tâ”. Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2 (2005): 127-165.
Mertoğlu, M. Suat. “Yezîdî, Yahya b. Mübarek”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 43: 524-525. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
Molla Gürânî. Keşfü’l-esrâr an kırâ’âtil eimmeti’l-ahyâr. Giresun Yazmalar, 51; Süleymaniye, 47; İbrahim Efendi, 72. Süleymaniye Kütüphanesi.
Murâdî, Ebü’l-Fazl Muhammed Halil. Silkü’d-dürer. 3. Cilt. Beyrut: Dâr-u Hazm, 1988.
Müstakimzâde, Süleyman Sadettin. Tuhfe-i hattâtîn. İstanbul: y.y., 1928.
Öge, Ali. 18. Yüzyıl Âlimlerinden Yusuf Efendizâde’nin Kıraat İlmindeki Yeri. Konya: Hüner Yayınevi, 2015.
Öge, Ali. “Amasyalı Âlim Yusuf Efendizâde’nin Kıraat İlmine Dair Eserlerinin İncelenmesi”. Uluslararası Amasya Âlimleri Sempozyumu (21-23 Nisan 2017) Bildiriler Kitabı-I. 187-194. Amasya: y.y, 2017.
Önder, Muharrem. “Şâz Kırâatlar ve İslâm Hukuku Açısından Değeri”. İslâm Hukuku Araştırmaları Dergisi 13 (2009): 163-194.
Palûvî, Hamid b. Abdülfettâh. Zübdetü’l-İrfân. 2. Cilt. İstanbul: Hilal Yayınları, ts. (Eserin hamiş bölümündedir).
Rûmî, Muhammed Emin Efendi. Umdetü’l-hullân fî îzâhi Zübdetü’l-‘irfân. İstanbul: Âsitâne, ts.
Süreyya, Mehmed. Sicill-i Osmânî. 1. Cilt. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1996.
Suyûtî, Celâleddîn. el-İtkân fî ulûmi’l-Kur’ân. 1. Cilt. Kahire: y.y, 1978.
Sütşurup, İhsan. İbnü’l-Kabâkıbî ve Mecma‘u’s-Sürûr ve Matla‘u’ş-Şümûs ve’l-büdûr Adlı Eserinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, 2018.
Şâtıbî, İbrahim b. Muhammed b. Mûsâ eş-Şatıbî el-Lahmî. el-Muvâfakât fî usuli’l-ahkâm. Thk. Hasan Al Selman. 1. Cilt. Mısır: Dâr-u İbn-i Affân, 1997.
Şeyhî, Mehmed Efendi. Vekâyîü’l-Fudalâ. Haz. Abdülkadir Özcan. 3. Cilt. İstanbul: Çağrı Yay., 1989.
Taberî, Muhammed b. Cerîr. Câmi‘u’l-beyân. Thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî. 1, 2, 13, 16. Ciltler. b.y.: Dâr-u Hicr, 2001.
Tobay, Ahmet. Yusuf Efendizâde Abdullah Hilmî ve Hadis Şerhçiliğindeki Yeri. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, 1991.
Uğur, Mücteba. “A‘meş”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 3: 54. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
Uleymî, Abdurrahmân b. Muhammed b. Abdirrahmân el-Makdisî el-Hanbelî. el-Ünsü’l-celîl bi-târîhi’l-Kudüs ve’l-Halîl. Thk. Adnân Yunus Abdulmecîd. 2. Cilt. Ammân: Mektebetü Dandîs, ts.
Yûsuf Efendizâde, Abdullah Hilmî. el-Îtilâf fî vücûhi’l-ihtilâf. M. Hilmi-H. Fehmi, 4-5; Özel, 537/2: 17-92; Ömer Sindel, 53/2. Süleymaniye Kütüphanesi. (Ârif Efendi Matbaasında basılmıştır.)
Yûsuf Efendizâde. Meseletü âl’âne fî ilmi vücûhi’l-Kur’ân. Laleli, 22/3: 97b-107b. Süleymaniye Kütüphanesi.
Yûsuf Efendizâde. Risâle fî ecvibeti’l-mesâil. Fatih, 68: 29a-37b. Süleymaniye Kütüphanesi.
Yûsuf Efendizâde. Risâle fî halli ba‘zı’l-işkâlât. İbrâhim Efendi, 66/2: 27-54; Raşid Efendi, 1227/1. Süleymaniye Kütüphanesi.
Yûsuf Efendizâde. Risâle fî harf-i dâdi’s-sahîha. Hamidiye, 1261/7: 71-75. Süleymaniye Kütüphanesi.
Yûsuf Efendizâde. Risâle fî reddi’l-kırâ’âti bi’ş-şevâz. Fatih, 68/2: 11-22 ve 5328/2: 43b-57b; Laleli, 22/4: 107-118; İbrâhim Efendi, 28/12: 69-81. Süleymaniye Kütüphanesi.
Yûsuf Efendizâde. Risâle fî tahkîki ba‘zı vücûhi’l-kırâ’âti fi’ş-Şâtıbîyye. Hacı Selim Ağa, 4/2: 87-9; 5/5: 360-399. Süleymaniye Kütüphanesi.
Yûsuf Efendizâde. Risâle fî vakf-i Hamza. Mihrişah Sultan, 2/3: 149-161. Süleymaniye Kütüphanesi.
Yûsuf Efendizâde. Tuhfetü’t-talebe fî beyâni meddâti turukı’t-Tayyibe. Süleymaniye Kütüphanesi, Fatih, 68/5: 39-47.

Toplam 68 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil	Türkçe
Konular	Din Araştırmaları
Bölüm	Araştırma Makalesi
Yazarlar	Ahmet Gökdemir 0000-0002-5436-0541
Yayımlanma Tarihi	30 Haziran 2019
Kabul Tarihi	22 Haziran 2019
Yayımlandığı Sayı	Yıl 2019Cilt: 19 Sayı: 1

Kaynak Göster

ISNAD	Gökdemir, Ahmet. “Osmanlı Kıraat Eğitiminde Şâz Kıraatler Ve Yûsuf Efendizâde’nin Konuya Dair Tepkisi”. Marife Dini Araştırmalar Dergisi 19/1 (Haziran 2019), 67-81. https://doi.org/10.33420/marife.553572.