İmam Hatip Ortaokulu Öğrencilerinin Okul Motivasyonlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi (Erzurum İli Örneği)
Öz
Bu araştırma, imam hatip ortaokullarında okuyan öğrencilerin okul motivasyonlarında hangi değişkenlerin farklılaşmaya neden olduğunu ortaya koyarak, öğrencilerin okul motivasyonlarının yükseltilmesi ve yüksek olan motivasyonların sürdürülebilmesi için öneriler sunmak amacıyla tasarlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda; öğrencinin cinsiyeti, okuduğu sınıf, anne ve baba eğitim durumu, imam hatip ortaokuluna kaydolma nedeni, imam hatip ortaokulu öncesi Kur’an-ı Kerim okumayı bilme durumu ve imam hatip lisesine devam isteği ile ilgili sorularla öğrencilerin profili belirlenmeye çalışılmış; bunların okul motivasyon düzeylerinde farklılık oluşturup oluşturmadığı istatiksel olarak analiz edilmiştir. Araştırma, nicel araştırma yöntemlerinden tarama modeli çerçevesinde tasarlanmıştır. Araştırmanın evreni, 2018-2019 eğitim-öğretim yılı bahar yarıyılında, Erzurum ili merkez ilçelerinde bulunan imam hatip ortaokullarında okuyan öğrencilerden oluşmaktadır. Araştırmanın örneklemi tesadüfi örnekleme ile belirlenmiş ve 370’i %(47,6) erkek, 408’i (%52,4) kız olmak üzere toplam 778 öğrenciden oluşmuştur. Araştırmada, kişisel bilgi formu ve Kaynak, Özhan, ve Kan (2017) tarafından geliştirilen okul motivasyonu ölçeği kullanılmıştır. Üç boyuttan oluşan ölçek, ortaokul öğrencilerinin davranışsal, bilişsel ve duyuşsal özellikleri göz önüne alınarak hazırlanmış olup, 14 sorudan oluşan 5’li likert tipi derecelendirme ölçeğidir. Ölçekten alınan puanlar arttıkça, öğrencinin okul motivasyonu düzeyi de artmaktadır. Ölçekten alınabilecek en yüksek puan 70’tir. Ölçekten alınan puanlar arttıkça öğrencinin okul motivasyon düzeyi artmaktadır. Ortaokul öğrencilerinin okul motivasyonuna ilişkin toplam varyansın %68.665’ini açıklamakta olup, ölçeğin doğrulayıcı faktör analizi (DFA) sonuçları; x^2/df =2.963, CFI=.952, TLI/NNFI=.939, GFI=.920, AGFI=.883, RMSEA=.076 [%90 CI: .064 - .087] olarak hesaplanmıştır (Kaynak v.d., 2017). Bu çalışmada ise x^2/df = 4.76, CFI=.826, TLI/NNFI=.993, GFI=.937, AGFI=.910, RMSEA = .070 [%90 CI: .062 - .077] olarak hesaplanmıştır ve Wheaton v.d’ne (1977) göre ölçek mevcut yapısal özellikleriyle geçerli bir ölçek olarak değerlendirilebilir. Geliştirici tarafından ölçek maddelerinin tamamı için yapılan testte Cronbach Alfa iç tutarlık katsayısı .84 olduğu görülmektedir. Bu araştırmada maddelerin tamamının Cronbach Alfa iç tutarlık katsayısı .75 olarak hesaplanmıştır.
Araştırma kapsamında elde edilen verilerin analizinde SPSS 20.0 (Statistical Package for Social Sciences) bilgisayar istatistik paket programı kullanılmıştır. Araştırmada iki alt kategoriye sahip Bağımsız Değişkenler için t-Testi (Independent-Samples t-Test) kullanılmış, ikiden fazla alt kategoriye sahip bağımsız değişkenler için ise, Tek Yönlü Varyans Analizi (One-Way ANOVA) testi uygulanmıştır. ANOVA testi ile yapılan analizler sonucunda, grupların ortalama puanları arasında farklılık tespit edilmişse bu farklılığın hangi gruplardan kaynaklandığını bulabilmek için Levene Testi yapılarak varyansların homojenliğine bakılmıştır. Eşit örneklem sayısı sağlanamadığında ve varyansların homojenliğini gerektirmesi nedeniyle Post Hoc. Bonferroni tercih edilmiştir. Eşit örneklem sayısı gerektirmemesi ve varyansların homojenliği sağlanmadığında ise Games-Howell testi kullanılmıştır.
Elde edilen bulgular analiz edildiğinde; anne ve baba eğitim durumu, imam hatip ortaokulu öncesi Kur’an-ı Kerim okumayı bilme durumu, öğrencilerin okul motivasyonu düzeylerinde farklılık oluşturmadığı görülmüştür. Öğrencilerin cinsiyetleri, bulundukları sınıf düzeyi, okula kayıt nedenleri ve imam hatip lisesine devam etme isteği ile okul motivasyonları arasında anlamlı farklılık tespit edilmiştir.
Araştırmanın sonuçları değerlendirildiğinde, imam hatip ortaokullarına yeni başlayan öğrencilerin okul motivasyonlarının yüksek olduğu görülmüştür. Ortaokula yeni başlayan öğrencilerin yüksek olan okul motivasyonlarının ilerleyen yıllarda da yüksek tutulmaya çalışılmalı ve bu konuda öğrencileri motive edici faaliyetler geliştirilmelidir. Eğitim programları öğrencilerin ilgisini çekecek şekilde hazırlanmalı ve öğretmenler, sınıflar ilerledikçe öğrenciler için zor hale gelmesi muhtemel konuları öğrencinin ilgisini her daim canlı tutacak şekilde sunmalıdır. İmam hatip ortaokuluna kendi isteğiyle kayıt yaptıran öğrencilerin okul motivasyonlarının, ailesinin isteğiyle kayıt yaptıran öğrencilerin okul motivasyonlarına göre yüksek olduğu ve istatistiksel olarak anlamlı bir farklılaşma olduğu görülmüştür. Farklılığın azaltılabilmesi için aileler ve öğrenciler okul hakkında bilgilendirilmeli ve öğrencilerin okula kendi istekleriyle kayıt yaptırmaları sağlanmalıdır.
Anahtar Kelimeler
Din eğitimi motivasyon okul motivasyonu ortaokul İHO (imam hatip ortaokulu)
Kaynakça
- Aşlamacı, İbrahim. Paydaşarına Göre İmam-Hatip Ortaokullarında Din Eğitimi. İstanbul: Dem Yayınları, 2017.
- Aşlamacı, İbrahim. “Türkiye’nin İslam Eğitim Modeli: İmam-Hatip Okulları ve Temel Özellikleri”. Journal of Turkish Studies 9/ (2014), 49-80. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.6908
- Bahti̇yar, Asiye - Can, Bilge. “Ortaokul (5., 6., 7., ve 8. Sınıf) Öğrencilerinin Daimî Bilim Öğrenme Motivasyonlarının İncelenmesi”. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 41/41 (01 Ocak 2017), 121-129.
- Bilgin, Beyza - Selçuk, Mualla. Din Öğretimi ve Özel Öğretim Yöntemleri. Ankara: Gün Yayıncılık, 1999.
- Bloom, Benjamin Samuel. İnsan Nitelikleri ve Okulda Öğrenme. çev. Durmuş Ali Özçelik. Ankara: Pegem Akademi, 2016.
- Çakir, Hülya - Baş, Hatice. “Cinsiyetler ve Cinsiyetlerle Özdeşleşen Davranışların Sosyolojik ve Biyolojik Açıdan Değerlendirilmesi”, 176-191.
- Erkan, Durmuş. Öğrenci Gözüyle İmam Hatip Ortaokullarında Motivasyon Düşüklüğünün Sebepleri: Karabağlar Örneği. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2019. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=npGs9H39x7G6401x51yqpFa9NryfUQrmk_F4h4slNaMTScThsv1K-G3duGH809eS
- Fidell, Linda S. - Tabachnick, Barbara. Çok Değişkenli İstatistiklerin Kullanımı. çev. Mustafa Baloğlu. İstanbul: Nobel Akademik Yayıncılık, 2015.
- Karasar, Niyazi. Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar İlkler Teknikler. Ankara: Nobel, 2018.
- Karasu, Tecelli. “İmam Hatip Meslek ve Dikap Dersi Öğretmenlerinin Eğitim Bilişim Ağı (EBA) ile İlgili Görüşleri”. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 7/2 (21 Aralık 2018), 925-943.
- Kaynak, Semih vd. “Ortaokul Öğrencileri İçin Okul Motivasyonu Ölçeği Geliştirme Çalışması”. Journal of Turkish Studies 12/ (01 Ocak 2017), 293-312. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.11336
- Kayri, Murat. “Araştırmalarda Gruplar Arası Farkın Belirlenmesine Yönelik Çoklu Karşılaştırma (Post-Hoc) Teknikleri”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 19/1 (2009), 51-64.
- Krejcie, Robert V. - Morgan, Daryle W. “Determining Sample Size for Research Activities”. Educational and Psychological Measurement 30/3 (Eylül 1970), 607-610. https://doi.org/10.1177/001316447003000308
- Midgley, Carol. Motivation and Middle Level Schools. Greenwich: CT:JAI Press, 1993.
- Selçuk, Ziya. Gelişim ve Öğrenme. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2001.
- Selçuk, Ziya - Güner, Nedret. Sınıf İçi Rehberlik Uygulamaları. Ankara: Pegem Yayıncılık, 2003.
- Stipek, Deborah J. Motivation To Learn: From Theory To Practice. Boston - US: Allyn ve Bacon, 1998.
- Şimşek, Eyüp. İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretmenlerinin Yeterlikleri (Erzurum Örneği). Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Doktora Tezi, 2006. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=XohQ0H2mJnBfxLPsY8dG4zRI-PUZeB85K4ncWJEeu5a784QEtANjfU-d7fIDB-Px
- Şişman, Mehmet. Eğitim Bilimine Giriş. Pegem Akademi, 2008.
- Viau, Rolland. Okulda Motivasyon Okulda Güdüleme ve Güdülenmeyi Öğrenme. çev. Yusuf Budak. Ankara: Anı Yayıncılık, 2015.
- Wheaton, Blair vd. “Assessing Reliability and Stability in Panel Models”. Sociological Methodology 8/ (1977), 84-136. https://doi.org/10.2307/270754
- Woolfolk, Anita. Eğitim Psikolojisi. çev. Duygu Özen. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2015.
- Yerli̇Kaya, İbrahim. “İlkokul ve Ortaokul Öğrencilerinin Eğitime İlişkin Motivasyonlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi”. Journal Of History School 7/XIX (01 Ocak 2014), 773-795. https://doi.org/10.14225/Joh602
- Yeung, Alexander Seeshing - McInerney, Dennis M. “Students’ School Motivation and Aspiration Over High School Years”. Educational Psychology 25/5 (01 Ekim 2005), 537-554. https://doi.org/10.1080/01443410500046804
- Yüksel, Galip. “Öğrenme İçin Motivasyon”. Sınıf Yönetimi. ed. M. Çağatay Özdemir. Ankara: Pegem Akademi, 2017.
An Investigation of the School Motivations of Imam Hatip Middle School Students in Terms of Various Variables (Erzurum province as an example)
Öz
This research was designed to reveal which variables cause differentiation in school motivation of students studying in imam hatip middle schools and to provide suggestions to increase the students' school motivation levels and maintaining their high motivation. In accordance with this purpose; The profile of the students was tried to be determined by questions about the gender of the student, the class he/she attended, the education status of the parents, the reason for enrolling in the imam hatip middle school, whether they knew how to read the Quran before the imam hatip secondary school, and the request to attend the imam hatip high school; Whether these made a difference in school motivation levels was analyzed statistically. The research was designed by scanning model. The population of the study consists of students who studied at imam hatip middle school in the central districts of Erzurum in the spring semester of the 2018-2019 academic year. The sample of the study was determined by random sampling and consisted of a total of 778 students, 370 (47.6%) of which were boys and 408 (52.4%) girls. In the study, the personal information form and school motivation scale developed by Kaynak, Özhan, and Kan (2017) to measure the school motivation levels of students studying at secondary school were used. The scale, which consists of three dimensions, was prepared by considering the behavioral, cognitive, and affective characteristics of middle school students, and it is a 5-point Likert-type rating scale consisting of 14 questions. As the scores obtained from the scale increase, the student's level of school motivation also increases. The highest score that can be obtained from the scale is 70. It explains 68.665% of the total variance regarding the school motivation of middle school students, and the confirmatory factor analysis (CFA) results of the scale are; x^2/df =2.963, CFI=.952, TLI/NNFI=.939, GFI=.920, AGFI=.883, RMSEA=.076 [%90 CI: .064 - .087] (Kaynak et al. , 2017). In this study, x^2/df = 4.76, CFI=.826, TLI/NNFI=.993, GFI=.937, AGFI=.910, RMSEA = .070 [%90 CI: .062 - .077]. It has been calculated and according to Wheaton et al. (1977), the scale can be evaluated as a valid scale with its existing structural features. In the test conducted by the developer for all scale items, the Cronbach Alpha internal consistency coefficient is .84. In this study, the Cronbach Alpha internal consistency coefficient of all the items was calculated as 75.
SPSS 20.0 (Statistical Package for Social Sciences) computer statistics package program was used in the analysis of the data obtained within the study. In the study, t-Test (Independent-Samples t-Test) was used for Independent Variables with two sub-categories, and the One-Way Analysis of Variance (One-Way ANOVA) test was applied for independent variables with more than two sub-categories. As a result of the analyzes made with the ANOVA test, if a difference was detected between the mean scores of the groups, the Levene test was performed to find out which groups this difference originated from, and the homogeneity of the variances was checked. Hence, the Post Hoc. Bonferroni is preferred. The Games-Howell test was used when it did not require an equal sample size and the variances were not homogenous.
When the results of the study were evaluated, it was seen that the school motivation of the students who just started imam hatip middle schools was high. The high school motivation of the students who have just started middle school should be tried to be kept high in the following years and activities should be developed to motivate students in this regard. Educational programs should be prepared in a way that draws the attention of students, and teachers should present topics that are likely to become difficult for students as the lessons progress, in a way that will keep the student's interest alive at all times. It was observed that the school motivation of the students who enrolled in imam hatip middle school voluntarily was higher than those who enrolled at the request of their families, and there was a statistically significant difference. To reduce the difference, families, and students should be informed about the school and students should be made to enroll in the school voluntarily.
Anahtar Kelimeler
Religious education motivation school motivation middle school İHO (imam hatip middle school)
Kaynakça
- Aşlamacı, İbrahim. Paydaşarına Göre İmam-Hatip Ortaokullarında Din Eğitimi. İstanbul: Dem Yayınları, 2017.
- Aşlamacı, İbrahim. “Türkiye’nin İslam Eğitim Modeli: İmam-Hatip Okulları ve Temel Özellikleri”. Journal of Turkish Studies 9/ (2014), 49-80. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.6908
- Bahti̇yar, Asiye - Can, Bilge. “Ortaokul (5., 6., 7., ve 8. Sınıf) Öğrencilerinin Daimî Bilim Öğrenme Motivasyonlarının İncelenmesi”. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 41/41 (01 Ocak 2017), 121-129.
- Bilgin, Beyza - Selçuk, Mualla. Din Öğretimi ve Özel Öğretim Yöntemleri. Ankara: Gün Yayıncılık, 1999.
- Bloom, Benjamin Samuel. İnsan Nitelikleri ve Okulda Öğrenme. çev. Durmuş Ali Özçelik. Ankara: Pegem Akademi, 2016.
- Çakir, Hülya - Baş, Hatice. “Cinsiyetler ve Cinsiyetlerle Özdeşleşen Davranışların Sosyolojik ve Biyolojik Açıdan Değerlendirilmesi”, 176-191.
- Erkan, Durmuş. Öğrenci Gözüyle İmam Hatip Ortaokullarında Motivasyon Düşüklüğünün Sebepleri: Karabağlar Örneği. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2019. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=npGs9H39x7G6401x51yqpFa9NryfUQrmk_F4h4slNaMTScThsv1K-G3duGH809eS
- Fidell, Linda S. - Tabachnick, Barbara. Çok Değişkenli İstatistiklerin Kullanımı. çev. Mustafa Baloğlu. İstanbul: Nobel Akademik Yayıncılık, 2015.
- Karasar, Niyazi. Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar İlkler Teknikler. Ankara: Nobel, 2018.
- Karasu, Tecelli. “İmam Hatip Meslek ve Dikap Dersi Öğretmenlerinin Eğitim Bilişim Ağı (EBA) ile İlgili Görüşleri”. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 7/2 (21 Aralık 2018), 925-943.
- Kaynak, Semih vd. “Ortaokul Öğrencileri İçin Okul Motivasyonu Ölçeği Geliştirme Çalışması”. Journal of Turkish Studies 12/ (01 Ocak 2017), 293-312. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.11336
- Kayri, Murat. “Araştırmalarda Gruplar Arası Farkın Belirlenmesine Yönelik Çoklu Karşılaştırma (Post-Hoc) Teknikleri”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 19/1 (2009), 51-64.
- Krejcie, Robert V. - Morgan, Daryle W. “Determining Sample Size for Research Activities”. Educational and Psychological Measurement 30/3 (Eylül 1970), 607-610. https://doi.org/10.1177/001316447003000308
- Midgley, Carol. Motivation and Middle Level Schools. Greenwich: CT:JAI Press, 1993.
- Selçuk, Ziya. Gelişim ve Öğrenme. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2001.
- Selçuk, Ziya - Güner, Nedret. Sınıf İçi Rehberlik Uygulamaları. Ankara: Pegem Yayıncılık, 2003.
- Stipek, Deborah J. Motivation To Learn: From Theory To Practice. Boston - US: Allyn ve Bacon, 1998.
- Şimşek, Eyüp. İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretmenlerinin Yeterlikleri (Erzurum Örneği). Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Doktora Tezi, 2006. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=XohQ0H2mJnBfxLPsY8dG4zRI-PUZeB85K4ncWJEeu5a784QEtANjfU-d7fIDB-Px
- Şişman, Mehmet. Eğitim Bilimine Giriş. Pegem Akademi, 2008.
- Viau, Rolland. Okulda Motivasyon Okulda Güdüleme ve Güdülenmeyi Öğrenme. çev. Yusuf Budak. Ankara: Anı Yayıncılık, 2015.
- Wheaton, Blair vd. “Assessing Reliability and Stability in Panel Models”. Sociological Methodology 8/ (1977), 84-136. https://doi.org/10.2307/270754
- Woolfolk, Anita. Eğitim Psikolojisi. çev. Duygu Özen. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2015.
- Yerli̇Kaya, İbrahim. “İlkokul ve Ortaokul Öğrencilerinin Eğitime İlişkin Motivasyonlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi”. Journal Of History School 7/XIX (01 Ocak 2014), 773-795. https://doi.org/10.14225/Joh602
- Yeung, Alexander Seeshing - McInerney, Dennis M. “Students’ School Motivation and Aspiration Over High School Years”. Educational Psychology 25/5 (01 Ekim 2005), 537-554. https://doi.org/10.1080/01443410500046804
- Yüksel, Galip. “Öğrenme İçin Motivasyon”. Sınıf Yönetimi. ed. M. Çağatay Özdemir. Ankara: Pegem Akademi, 2017.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Felsefe |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2021 |
| Kabul Tarihi | 28 Mayıs 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021Cilt: 21 Sayı: 1 |
Cited By
Bu eser Creative Commons Alıntı-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.