Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

On İkinci İmam’ın Gaybeti Fikrinin Ortaya Çıkışı

Yıl 2008, , 9 - 25, 31.12.2008

Cemil Hakyemez

https://doi.org/10.5281/zenodo.3343992

Öz

"On ikinci İmam’ın Gaybeti Fikrinin Ortaya Çıkışı" isimli makalemiz, üç kı-sımdan oluşmaktadır. Birinci bölümde gaybetin Müslümanlar arasındaki ilk tezahür-leri ve ilk gaybet iddiaları ele alınmıştır. Muhammed b. el-Hanefiyye’nin gaybeti id-diaları ile başlanılan birinci kısım, Yahya b. Ömer’in gaybetinin halk tabanında çok yaygın olarak dillendirildiği dönemle sona erdirilmiştir. Şîa’da gaybet düşüncesiyle ilgili en önemli gelişme, Onbirinci İmam Hasan el-Askerî’nin ölümüyle birlikte ya-şanmıştır. Bu konuyu ele aldığımız ikinci kısımda, ilk olarak Hasan el-Askerî öncesi siyasi durum özetlenmiş ve sonra da onun vefatının ardından Şîa içerisinde ortaya çıkan bölünmelere değinilmiştir. Daha sonra Hasan el-Askerî’nin Muhammed adında bir oğlunun varlığıyla ilgili tartışmalara geçilmiştir. Son bölümde ise, On ikinci İmam Muhammed Mehdî’nin gaybeti ve gaybet fikrinin İmâmiyye Şîasıyla birlikte bir inanç esası haline gelişi ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Gaybet Şîa İmâmiyye Mehdi On İkinci İmam

Kaynakça

  • Arjomand, Said Amir, The Crisis of the Imamete and the Instıtutıon of Occultation ın Twelver Shi’ism: A Sociohistorical Perspective, Int.I. Middle East Stud. 28 (1996)
  • Ayyâşî, Ebu’n-Nasr Muhammed b. Mesud b. Muhammed el-Ayyâşî es-Sülemî (320/932), Tefsiru’l-Ayyâşî, Beyrut 1411/1991
  • Bağdadi, Abdülkahir Tahir b. Muhammed (429/1038), Mezhepler Arasındaki Farklar, çev. Ethem Ruhi Fığlalı, Ankara 1991
  • Bulut, H. İbrahim, “Şii fırkalarda Gaybet ve Ric’at İnancı”, İslamiyat Dergisi, 8(2004), ss. 139-156
  • Bulut, H. İbrahim, “Şeyh Müfid ve İmâmiyye Ekolünde Gaybet İnancının Aklîleşmesi”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, IX /I, 2005, ss. 175-202
  • Daftary, Ferhad, İsmaililer; Tarih ve Kuram, çev. Ercüment Özkaya, Ankara 2001
  • Ebû Hâtim er-Razî, Ahmed b. Hamdan b. Ahmed er-Razî (322/933 veya 324/936), Kitâbü'z-Zîne fi'l-Kelimâti'l-İslâmiyye, thk. Abdullah Selam es-Samerrâî, Bağdat 1988
  • Eş’ari, Ebu’l-Hasan Ali b. İsmail el-Basri (324/935), Makâlâtü’l-İslâmiyyîn ve’htilâfu’l-Musallîn, thk. M. Muhyiddin Abdülhamid, Beyrut 1990. Fığlalı, Ethem Ruhi, “Gaib” DİA, c. XIII
  • Hakyemez, Cemil, Gaybet İnancı ve Şiîlik’teki Yeri, Basılmamış Doktora Tezi, AÜSBE, Ankara 2004. Hodgson, Marshall G.S., İslâm’ın Serüveni, İstanbul 1993
  • İbn A’sem el-Kûfî, Ebû Muhammed Ahmed b. A’sem (314/926), el-Fütûh, Darü’l-Kütübü’l-İlmiyye, Beyrut 1406/1986
  • İbn Bâbeveyh el-Kummî (Şeyh Sadûk), Ebû Cafer Muhammed b. Ali (381/991), Kemâlü’d-Dîn ve Temâmü’n-Ni’me, Darü’l-Kütübi’l-İslâmiyye, Kum 1395/1975
  • İbnu’n-Nedîm, Ebu’l-Ferec Muhammed b. İshak b. Ebî Ya’kûb (385/955), el-Fihrist, thk. Rıza Teceddüd, Daru’l-Mesîre, Beyrut 1988. İlhan, Avni, Mehdîlik, İstanbul 1993
  • İlhan, Avni, “Gaybet”, DİA, c. XIII. ......
  • İsfahanî, Ebu’l-Ferec Ali b. el-Hüseyin (356/966), Mekâtilü’t-Talibiyyîn, thk. Seyyid Ahmed Sakr, Beyrut ts
  • Kadî Abdulcebbar, Kadî’l-Kudat Abdulcebbar b. Ahmed (415/1020), el-Muğnî fî Ebvâbi’t-Tevhid, thk. Tevfik et-Tavi ve Said Zayid, ts
  • Kohlberg, Etan, “From İmâmiye to Ithna-‘Ashariyya”, BSOAS, XXXIX, 521-534, 1976, Hertford
  • Korkmaz, Sıddık, Tarihin Tahrifi –İbn Sebe Meselesi-, Ankara 2005
  • Küleynî, Ebû Cafer Muhammed b. Ya’kub er-Razi (329/941), el-Kâfî fî İlmi’d-Din, Farsça tercüme ve şerhi ile birlikte, thk. Seyyid Cevad Mustafa, Tahran ts
  • Kummî, Ebu’l-Hasan Ali b. el-Hüseyin b. Bâbeveyh el-Kummî (Baba Sadûk) (329/941), el-İmâme ve’t-Tabsıra mine’l-Hayre, Kum 1985
  • Kutluay, Yaşar, İslam ve Yahudi Mezhepleri, Ankara 1965
  • Laoust, Henri, İslam’da Ayrılıkçı Görüşler, çev. E. Ruhi Fığlalı-Sabri Hizmetli, İstanbul 1999
  • Mes’ûdî, Ebu’l-Hasan Ali b. Hüseyin el-Hudhalî el-Bağdadi (346/957-958), Murûcu’z-Zeheb ve Meâdinu’l-Cevher, thk. M. Muhyiddin Abdülhamid, Beyrut 1408/1988
  • Mes’ûdî, Ebu’l-Hasan Ali b. Hüseyin el-Hudhalî el-Bağdadi (346/957-958), Isbâtü’l-Vasıyyeti li’l-İmam Ali b. Ebî Talib, Beyrut 1409/1988
  • Momen, Moojan, An Indroduction to Shi’i Islam. Yale U.P. London 1985
  • en-Nâşî el-Ekber, Abdullah b. Muhammed, (293/906), Mesâilü’l-İmâme, Beyrut 1971
  • Necâşî, Ebu’l-Abbas Ahmed b. Ali b. Ahmed (450/1058-9), Ricâlü’n-Necâşî, (II cilt), İntişarât-i Camii’l-Müderrisîn, Kum 1407
  • Neşvânu’l-Himyerî, Ebû Saîd (573/1175), Hûru’l-‘În, thk. Kemal Mustafa, Beyrut 1985
  • Nevbahtî, Ebû Muhammed el-Hasan b. Musa (300/912), Fıraku’ş-Şîa, Matbaatü’d-Devle, İstanbul 1931
  • Nu’manî, el-Katip Ebû Abdillah Muhammed b. İbrahim (360/971), Kitabu’l-Ğaybe, thk. Ali Ekber el-Ğufari, Tahran 1397
  • Sachedina, Abdulaziz Abdulhussein, Islamic Messianism: The Idea of Mahdi in Twelver Shí'ism, Albany: State University of New York, 1981
  • Sachedina, Abdulaziz Abdulhussein, The Just Ruler (al-Sultan al-Adil) in The Shi’ite Islam, Oxford University Press, New York 1988
  • Şeyh Müfîd, Ebû Abdullah Muhammed b. Muhammed b. En-Numanî el-Ukberî el-Bağdadî (413/1022), el-İrşâd, Kum 1413
  • Şeyh Müfîd, Ebû Abdullah Muhammed b. Muhammed b. En-Numanî el-Ukberî el-Bağdadî (413/1022), el-Fusûlü’l-Muhtâra mine'l-Uyûni ve’l-Mehâsin, Beyrut 1405/1985
  • Taberi, Ebû Cafer Muhammed b. Cerîr (310/922), Tarihu’l-Umem ve’l-Mulûk, thk. Muhammed Ebu’l-Fazl İbrahim, Dârü’l-Meârif, Kahire ts
  • Tûsî, Ebû Cafer Muhammed b. Hasan (460/1067), Kitabu’l-Ğaybe, thk. İbâdullah Tahrani ve Ali Ahmed Nâsıh, Kum 1417
  • Vaziri, Mostafa, The Emergence of Islam: Prophecy, Imamate and Messianism in Perspective, Ph.D. NewYork 1992
  • Wadad al-Qadi, “The Development of the Term Ghulat in Muslim Literature with Special Reference to the Kaysaniyya”, Akten das for Arabistik und Islamwissenschaft, Göttingen, August 1974.
  • Yakûbî, Ahmed b. Ebî Yakub b. Cafer b. Vehb (292/905), Tarihu’l-Yakûbî, Dâru Sâdır, Beyrut 1992/1412.

The Occurrence of Twelfth Imam’s Occultation (Ghayba) Idea

Yıl 2008, , 9 - 25, 31.12.2008

Cemil Hakyemez

https://doi.org/10.5281/zenodo.3343992

Öz

The article is consist of three parts. In the first part, the first occultation allegations among muslims were put on the agenda and its appearings were taken up. First part which is begun with Muhammad b. Al-Hanafiyya’s occultation’s allocations was ended with the period in which Yahya b. Umar’s occultation thought is alleged pervasively. In the Shia the most important development con-cerned with occultation thought was experienced with the death of eleventh imam Hasan al-Askari. In the second part in which we dealt with this issue, firstly political situation before Hasan al-Askari was outlined and then was touched to the seperations which appeared after his death among Shi’ites. The third part is allocated to the Muhammad Mahdi’s occultation and this issue was come in occultation idea’s transformation to a complete faith together with Imamite Shi’ites.

Anahtar Kelimeler

Occultation Shia Imamiyyah Mahdi Twelfth Imam

Kaynakça

  • Arjomand, Said Amir, The Crisis of the Imamete and the Instıtutıon of Occultation ın Twelver Shi’ism: A Sociohistorical Perspective, Int.I. Middle East Stud. 28 (1996)
  • Ayyâşî, Ebu’n-Nasr Muhammed b. Mesud b. Muhammed el-Ayyâşî es-Sülemî (320/932), Tefsiru’l-Ayyâşî, Beyrut 1411/1991
  • Bağdadi, Abdülkahir Tahir b. Muhammed (429/1038), Mezhepler Arasındaki Farklar, çev. Ethem Ruhi Fığlalı, Ankara 1991
  • Bulut, H. İbrahim, “Şii fırkalarda Gaybet ve Ric’at İnancı”, İslamiyat Dergisi, 8(2004), ss. 139-156
  • Bulut, H. İbrahim, “Şeyh Müfid ve İmâmiyye Ekolünde Gaybet İnancının Aklîleşmesi”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, IX /I, 2005, ss. 175-202
  • Daftary, Ferhad, İsmaililer; Tarih ve Kuram, çev. Ercüment Özkaya, Ankara 2001
  • Ebû Hâtim er-Razî, Ahmed b. Hamdan b. Ahmed er-Razî (322/933 veya 324/936), Kitâbü'z-Zîne fi'l-Kelimâti'l-İslâmiyye, thk. Abdullah Selam es-Samerrâî, Bağdat 1988
  • Eş’ari, Ebu’l-Hasan Ali b. İsmail el-Basri (324/935), Makâlâtü’l-İslâmiyyîn ve’htilâfu’l-Musallîn, thk. M. Muhyiddin Abdülhamid, Beyrut 1990. Fığlalı, Ethem Ruhi, “Gaib” DİA, c. XIII
  • Hakyemez, Cemil, Gaybet İnancı ve Şiîlik’teki Yeri, Basılmamış Doktora Tezi, AÜSBE, Ankara 2004. Hodgson, Marshall G.S., İslâm’ın Serüveni, İstanbul 1993
  • İbn A’sem el-Kûfî, Ebû Muhammed Ahmed b. A’sem (314/926), el-Fütûh, Darü’l-Kütübü’l-İlmiyye, Beyrut 1406/1986
  • İbn Bâbeveyh el-Kummî (Şeyh Sadûk), Ebû Cafer Muhammed b. Ali (381/991), Kemâlü’d-Dîn ve Temâmü’n-Ni’me, Darü’l-Kütübi’l-İslâmiyye, Kum 1395/1975
  • İbnu’n-Nedîm, Ebu’l-Ferec Muhammed b. İshak b. Ebî Ya’kûb (385/955), el-Fihrist, thk. Rıza Teceddüd, Daru’l-Mesîre, Beyrut 1988. İlhan, Avni, Mehdîlik, İstanbul 1993
  • İlhan, Avni, “Gaybet”, DİA, c. XIII. ......
  • İsfahanî, Ebu’l-Ferec Ali b. el-Hüseyin (356/966), Mekâtilü’t-Talibiyyîn, thk. Seyyid Ahmed Sakr, Beyrut ts
  • Kadî Abdulcebbar, Kadî’l-Kudat Abdulcebbar b. Ahmed (415/1020), el-Muğnî fî Ebvâbi’t-Tevhid, thk. Tevfik et-Tavi ve Said Zayid, ts
  • Kohlberg, Etan, “From İmâmiye to Ithna-‘Ashariyya”, BSOAS, XXXIX, 521-534, 1976, Hertford
  • Korkmaz, Sıddık, Tarihin Tahrifi –İbn Sebe Meselesi-, Ankara 2005
  • Küleynî, Ebû Cafer Muhammed b. Ya’kub er-Razi (329/941), el-Kâfî fî İlmi’d-Din, Farsça tercüme ve şerhi ile birlikte, thk. Seyyid Cevad Mustafa, Tahran ts
  • Kummî, Ebu’l-Hasan Ali b. el-Hüseyin b. Bâbeveyh el-Kummî (Baba Sadûk) (329/941), el-İmâme ve’t-Tabsıra mine’l-Hayre, Kum 1985
  • Kutluay, Yaşar, İslam ve Yahudi Mezhepleri, Ankara 1965
  • Laoust, Henri, İslam’da Ayrılıkçı Görüşler, çev. E. Ruhi Fığlalı-Sabri Hizmetli, İstanbul 1999
  • Mes’ûdî, Ebu’l-Hasan Ali b. Hüseyin el-Hudhalî el-Bağdadi (346/957-958), Murûcu’z-Zeheb ve Meâdinu’l-Cevher, thk. M. Muhyiddin Abdülhamid, Beyrut 1408/1988
  • Mes’ûdî, Ebu’l-Hasan Ali b. Hüseyin el-Hudhalî el-Bağdadi (346/957-958), Isbâtü’l-Vasıyyeti li’l-İmam Ali b. Ebî Talib, Beyrut 1409/1988
  • Momen, Moojan, An Indroduction to Shi’i Islam. Yale U.P. London 1985
  • en-Nâşî el-Ekber, Abdullah b. Muhammed, (293/906), Mesâilü’l-İmâme, Beyrut 1971
  • Necâşî, Ebu’l-Abbas Ahmed b. Ali b. Ahmed (450/1058-9), Ricâlü’n-Necâşî, (II cilt), İntişarât-i Camii’l-Müderrisîn, Kum 1407
  • Neşvânu’l-Himyerî, Ebû Saîd (573/1175), Hûru’l-‘În, thk. Kemal Mustafa, Beyrut 1985
  • Nevbahtî, Ebû Muhammed el-Hasan b. Musa (300/912), Fıraku’ş-Şîa, Matbaatü’d-Devle, İstanbul 1931
  • Nu’manî, el-Katip Ebû Abdillah Muhammed b. İbrahim (360/971), Kitabu’l-Ğaybe, thk. Ali Ekber el-Ğufari, Tahran 1397
  • Sachedina, Abdulaziz Abdulhussein, Islamic Messianism: The Idea of Mahdi in Twelver Shí'ism, Albany: State University of New York, 1981
  • Sachedina, Abdulaziz Abdulhussein, The Just Ruler (al-Sultan al-Adil) in The Shi’ite Islam, Oxford University Press, New York 1988
  • Şeyh Müfîd, Ebû Abdullah Muhammed b. Muhammed b. En-Numanî el-Ukberî el-Bağdadî (413/1022), el-İrşâd, Kum 1413
  • Şeyh Müfîd, Ebû Abdullah Muhammed b. Muhammed b. En-Numanî el-Ukberî el-Bağdadî (413/1022), el-Fusûlü’l-Muhtâra mine'l-Uyûni ve’l-Mehâsin, Beyrut 1405/1985
  • Taberi, Ebû Cafer Muhammed b. Cerîr (310/922), Tarihu’l-Umem ve’l-Mulûk, thk. Muhammed Ebu’l-Fazl İbrahim, Dârü’l-Meârif, Kahire ts
  • Tûsî, Ebû Cafer Muhammed b. Hasan (460/1067), Kitabu’l-Ğaybe, thk. İbâdullah Tahrani ve Ali Ahmed Nâsıh, Kum 1417
  • Vaziri, Mostafa, The Emergence of Islam: Prophecy, Imamate and Messianism in Perspective, Ph.D. NewYork 1992
  • Wadad al-Qadi, “The Development of the Term Ghulat in Muslim Literature with Special Reference to the Kaysaniyya”, Akten das for Arabistik und Islamwissenschaft, Göttingen, August 1974.
  • Yakûbî, Ahmed b. Ebî Yakub b. Cafer b. Vehb (292/905), Tarihu’l-Yakûbî, Dâru Sâdır, Beyrut 1992/1412.
Toplam 38 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Din, Toplum ve Kültür Araştırmaları
Bölüm Araştırma Makalesi
Yazarlar

Cemil Hakyemez

Yayımlanma Tarihi 31 Aralık 2008
Yayımlandığı Sayı Yıl 2008

Kaynak Göster

ISNAD Hakyemez, Cemil. “On İkinci İmam’ın Gaybeti Fikrinin Ortaya Çıkışı”. Marife Dini Araştırmalar Dergisi 8/3 (Aralık 2008), 9-25. https://doi.org/10.5281/zenodo.3343992.

26055

Bu eser Creative Commons Alıntı-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.