Kuran dilinin seçiminde ilahi bir belirlemenin mi yoksa konjonktürel şartların mı et-kin olduğu sorunsalı Kuran ayetlerinin tarihsel ya da evrensel bağlamlara yerleşti-rilmesi tartışmalarını yakından ilgilendirmektedir. Buna bağlı olarak gelişen bir diğer problematik, Kuran’ın meydan okumasının (tehaddî) kim için, nasıl ve hangi miktarlarda söz konusu olabileceğidir. Makale, öncelikle Kuran dilinin seçiminde tarihsel unsurların vazgeçilmez derecede dikkate alındığını ortaya koymakta ardından Kuran’da yer aldığı şekliyle tehaddînin, Arap olan ya da olmayan muhataplar açısından farklı tarzlarda ve miktarlarda meydan okumalarda bulunduğunu savunmaktadır.
Arkoun, Muhammed, el-İslâm, Urûbbâ, el-Garb; Rihânâtü’l-Ma’nâ ve İrâdâtü’l-Heymene, tr. Hâşim Sâlih, Dâru’s-Sâkî, Beyrut, 1990.
Bediuzzaman Said Nursî, İşârâtü’l-İ’câz, (tr. Abdülmecid Nursî), Envar, İstanbul, 1994.
Begavî, Ebu Muhammed el-Hüseyn İbn Mes’ûd, Meâlimü’t-Tenzîl, I-VIII, Dâru Tayyibe li’n-Neşr ve’t-Tevzî’, Riyad, 1997.
Buhârî, Muhammed b. İsmail, el-Câmiu’s-Sahîh, Mısır, 1345H.
Bursevî, İsmail Hakkı, Rûhu’l-Beyân, I-X, Eser, İstanbul, 1389H.
Câhız, Ebû Osman Amr b. Bahr b. Mahbub el-Kinanî el-Leysî, Kitâbu’l-Hayevân (nşr. Abdusselam Muhammed Harun), I-VIII, Mustafa el-Bâbî el-Halebî, Mısır, 1965.
Câhız, Ebû Osman Amr b. Bahr b. Mahbub el-Kinanî el-Leysî, Resâilü’l-Câhız: er-Resâilü’l-Kelâmiyye (Keşşâfu Âsâri’l-Câhız ekli), Dâru ve Mektebetü’l-Hilal, Beyrut, 1987.
Cevherî, İsmail b. Hammâd, es-Sıhâh, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut, 2007.
Cevzî, Ebü’l-Ferac Cemalüddin Abdurrahman b. Ali b. Muhammed, Zâdü’l-Mesîr fî İlmi’t-Tefsir, I-IX, el-Mektebü’l-İslâmî, Beyrut, 1984.
Cündioğlu, Dücane, Kuran, Dil ve Siyâset Üzerine Söyleşiler, Kitabevi, İstanbul, 1998.
Cüveynî, İmâmü’l-Harameyn, Kitâbü’l-İrşâd ilâ Kavâtıı’l-Edille fî Usûli’l-İ’tikâd (nşr. Muhammed Yusuf Musa, Abdülmun’im Abdülhamid), Mektebetü’l-Hâncî, Mısır, 1950.
Duman, M. Zeki, Vahiy Gerçeği, Fecr, Ankara, 1997.
Doğrul, Ömer Rıza, Kuran ve İslam Üzerine, Ağaç, İstanbul, 2006.
Ebû Zeyd, Nasr Hamid, el-İmâm eş-Şâfiî ve Te’sîsü’l-Aydiyûlûciyya el-Vasatiyye, Seynâ li’n-Neşr, Kahire, 1992.
Elmalılı Hamdi Yazır, Hak Dini Kuran Dili, Eser, İstanbul, ts.
Erdoğan, Mehmet, “İslam ve Yerellik, Yerelliğin Fıkhî Temellendirmesi Olarak Örf”, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, sayı: 9, Konya, 2007.
Ezherî, Ebu Mansur Muhammed b. Ahmed, Tehzîbü’l-Lüga (nşr. Rayyâd Zeki Kasım), I-IV, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut, 2001.
Firuzâbâdî, Muhammed b. Yakub, Besâiru Zevi’t-Temyiz fî Letâifi’l-Kitâbi’l-Aziz, el-Mektebetü’l-İlmiyye, Beyrut, ts.
Fuâd Abdülbâkî, Muhammed, el-Mu’cemü’l-Müfehres li Elfâzi’l-Kur’âni’l-Kerîm, el-Mektebetü’l-İslâmiyye, İstanbul, ts.
Gazâlî, Ebu Hâmid, el-İktisâd fi’l-İ’tikâd (tr ve nşr. Hüseyin Atay, İbrahim Agah Çubukçu), AÜİF, Ankara, 1962.
Gazâlî, Ebu Hâmid, Gazâlî, Ebu Hâmid, el-Mustasfâ (tr. Yunus Apaydın), Rey, Kayseri, 1994.
Halefullah, Muhammed Ahmed, Urûbetü’l-İslâm, el-Meclisü’l-Kavmî li’s-Sekâfeti’l-Arabiyye, Rabat, 1990 .
Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı Sempozyumu (20-22 Nisan 2007), İslami İlimler Dergisi Yayınları, Çorum, 2007 .
İbn Âşûr, Muhammed et-Tâhir, et-Tahrîr ve’t-Tenvîr, Dâru Sahnûn, Tunus, 1997.
İbn Atıyye el-Endelüsî, Ebu Muhammed Abdülhak b. Gâlib, el-Muharraru’l-Vecîz fî Tefsîri’l-Kitâbi’l-Azîz (nşr. Abdüsselam Abdüşşâfî Muhammed), I-V, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1993.
İbn Düreyd, Ebu Bekir Muhammed b. el-Hasen, Cemheratü’l-Luga, I-III, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 2005.
İbn Hazm el-Endelüsî ez-Zâhirî, Ebu Muhammed Ali, el-Fasl fi’l-Milel ve’l-Ehvâi ve’n-Nihal, I-IV, Bağdat, 1321H.
İbn Hazm el-Endelüsî ez-Zâhirî, Ebu Muhammed Ali, el-İhkâm fî Usûli’l-Ahkâm, I-VIII, Matbaatü’l-Âsıme, Kahire, ts.
İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İsmail b. Ömer, Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm (nşr. Muhammed İbrahim el-Bennâ-Muhammed Ahmed Âşûr, Abdülaziz Ganîm), Kahraman, İstanbul, 1992.
İbn Sîde el-Mürsî, Ebü’l-Hasen Ali b. İsmail, el-Muhkem ve’l-Muhîtü’l-A’zam (nşr. Abdülhamid Hindâvî), I-XI, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 2000.
İzutsu, Toshihiko, Kuran’da Allah ve İnsan (tr. Süleyman Ateş), Kevser, Ankara, ts.
Kâsimî, Muhammed Cemâluddîn, Tefsîru’l-Kâsimî el-Müsemmâ Mehâsinu’t-Te’vîl (nşr. Muhammed Fuad Abdülbâki), Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, Kahire, ts.
Kefevî, Ebü’l-Bekâ Eyyub b. Musa el-Hüseynî, el-Külliyyât, Müessesetu’r-Risale, Beyrut, 1993.
Keskioğlu, Osman, Nüzûlünden Günümüze Kuran-ı Kerim Bilgileri, Diyanet Vakfı, Ankara, 1993.
Kırca, Celal, “Kuran’ı Anlamada Dil Problemi”, Kuran Mesajı İlmî Araştırmalar, sayı: 9, İstanbul, 1998.
Kısakürek, Necip Fazıl, Esselam, Büyük Doğu, İstanbul, 1973.
Kurtubî, Ebu Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr b. Ferah el-Ensârî, el-Câmi’ li Ahkâmi’l-Kur’ân (nşr. Hişâm Semîr el-Buhârî), I-XX, Dâru Âlemi’l-Kütüb, Riyad, 2003.
Kuşeyrî, Abdülkerim b. Hevâzin, Tefsîru’l-Kuşeyrî, I-VIII, Basım yeri ve tarihi yok.
Kutluer, İlhan, Akıl ve İtikad, İz, İstanbul, 1996.
Küçükkalay, Hüseyin, Kuran Dili Arapça, Konya, 1969.
Mâverdî, Ebü’l-Hasen Ali b. Muhammed Habîb, en-Nüket ve’l-Uyûn: Tefsîru’l-Mâverdî (nşr. es-Seyyid b. Abdilmaksûd b. Abdirrahîm), Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye - Müessesetü’l-Kütübi’s-Sekâfiyye, Beyrut, ts.
Merâğî, Ahmed Mustafa, Tefsîru’l-Merâğî, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1998.
Mukâtil b. Süleyman, Ebü’l-Hasen Mukâtil b. Süleyman b. Beşîr el-Ezdî, Tefsîru Mukâtil b. Süleyman (nşr. Ahmed Ferid), I-III, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 2003.
Müslim b. el-Haccâc Ebu’l-Hüseyin el-Kuşeyrî, Sahihu Müslim, nşr. Muhammed Fuad Abdülbaki, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, I-V, Beyrut, ts.
Polat, Fethi Ahmet, “Peygamberliğin Tarihsel Bir Karakteri Olarak Elçinin Seçimi -Hz. Muhammed Örneği-“, “Nebevî Mesajın Evrenselliği (Sîret Sempozyumu)” (09-10 Mayıs 2008, Konya), Yayımlanmamış Tebliğ.
Râgıb el-Isfahânî, el-Müfredât fî Garîbi’l-Kur’ân, Dâru Kahraman, İstanbul, 1986.
Râzî, Fahruddin Muhammed b. Ömer, Mefâtihu’l-Gayb, I-XXXII, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 2000.
The problematical of ‘which conditions have determined the language of al-Qoran; God or cyclical conditions?’ relates closely to the discussion of the historicity or universality of al-Qoran. Another discussion that is connected with this debate is the i’jaz al-Quran. What do we mean when we speak about it? For whom, how, how much/many and from which perspectives is al-Quran miracle? In this article, it has been intended to show that the impression of the historical conditions on the language of al-Qoran is very clear but this situation does not indispensably effect the universal messages of al-Qoran.
Arkoun, Muhammed, el-İslâm, Urûbbâ, el-Garb; Rihânâtü’l-Ma’nâ ve İrâdâtü’l-Heymene, tr. Hâşim Sâlih, Dâru’s-Sâkî, Beyrut, 1990.
Bediuzzaman Said Nursî, İşârâtü’l-İ’câz, (tr. Abdülmecid Nursî), Envar, İstanbul, 1994.
Begavî, Ebu Muhammed el-Hüseyn İbn Mes’ûd, Meâlimü’t-Tenzîl, I-VIII, Dâru Tayyibe li’n-Neşr ve’t-Tevzî’, Riyad, 1997.
Buhârî, Muhammed b. İsmail, el-Câmiu’s-Sahîh, Mısır, 1345H.
Bursevî, İsmail Hakkı, Rûhu’l-Beyân, I-X, Eser, İstanbul, 1389H.
Câhız, Ebû Osman Amr b. Bahr b. Mahbub el-Kinanî el-Leysî, Kitâbu’l-Hayevân (nşr. Abdusselam Muhammed Harun), I-VIII, Mustafa el-Bâbî el-Halebî, Mısır, 1965.
Câhız, Ebû Osman Amr b. Bahr b. Mahbub el-Kinanî el-Leysî, Resâilü’l-Câhız: er-Resâilü’l-Kelâmiyye (Keşşâfu Âsâri’l-Câhız ekli), Dâru ve Mektebetü’l-Hilal, Beyrut, 1987.
Cevherî, İsmail b. Hammâd, es-Sıhâh, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut, 2007.
Cevzî, Ebü’l-Ferac Cemalüddin Abdurrahman b. Ali b. Muhammed, Zâdü’l-Mesîr fî İlmi’t-Tefsir, I-IX, el-Mektebü’l-İslâmî, Beyrut, 1984.
Cündioğlu, Dücane, Kuran, Dil ve Siyâset Üzerine Söyleşiler, Kitabevi, İstanbul, 1998.
Cüveynî, İmâmü’l-Harameyn, Kitâbü’l-İrşâd ilâ Kavâtıı’l-Edille fî Usûli’l-İ’tikâd (nşr. Muhammed Yusuf Musa, Abdülmun’im Abdülhamid), Mektebetü’l-Hâncî, Mısır, 1950.
Duman, M. Zeki, Vahiy Gerçeği, Fecr, Ankara, 1997.
Doğrul, Ömer Rıza, Kuran ve İslam Üzerine, Ağaç, İstanbul, 2006.
Ebû Zeyd, Nasr Hamid, el-İmâm eş-Şâfiî ve Te’sîsü’l-Aydiyûlûciyya el-Vasatiyye, Seynâ li’n-Neşr, Kahire, 1992.
Elmalılı Hamdi Yazır, Hak Dini Kuran Dili, Eser, İstanbul, ts.
Erdoğan, Mehmet, “İslam ve Yerellik, Yerelliğin Fıkhî Temellendirmesi Olarak Örf”, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, sayı: 9, Konya, 2007.
Ezherî, Ebu Mansur Muhammed b. Ahmed, Tehzîbü’l-Lüga (nşr. Rayyâd Zeki Kasım), I-IV, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut, 2001.
Firuzâbâdî, Muhammed b. Yakub, Besâiru Zevi’t-Temyiz fî Letâifi’l-Kitâbi’l-Aziz, el-Mektebetü’l-İlmiyye, Beyrut, ts.
Fuâd Abdülbâkî, Muhammed, el-Mu’cemü’l-Müfehres li Elfâzi’l-Kur’âni’l-Kerîm, el-Mektebetü’l-İslâmiyye, İstanbul, ts.
Gazâlî, Ebu Hâmid, el-İktisâd fi’l-İ’tikâd (tr ve nşr. Hüseyin Atay, İbrahim Agah Çubukçu), AÜİF, Ankara, 1962.
Gazâlî, Ebu Hâmid, Gazâlî, Ebu Hâmid, el-Mustasfâ (tr. Yunus Apaydın), Rey, Kayseri, 1994.
Halefullah, Muhammed Ahmed, Urûbetü’l-İslâm, el-Meclisü’l-Kavmî li’s-Sekâfeti’l-Arabiyye, Rabat, 1990 .
Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı Sempozyumu (20-22 Nisan 2007), İslami İlimler Dergisi Yayınları, Çorum, 2007 .
İbn Âşûr, Muhammed et-Tâhir, et-Tahrîr ve’t-Tenvîr, Dâru Sahnûn, Tunus, 1997.
İbn Atıyye el-Endelüsî, Ebu Muhammed Abdülhak b. Gâlib, el-Muharraru’l-Vecîz fî Tefsîri’l-Kitâbi’l-Azîz (nşr. Abdüsselam Abdüşşâfî Muhammed), I-V, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1993.
İbn Düreyd, Ebu Bekir Muhammed b. el-Hasen, Cemheratü’l-Luga, I-III, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 2005.
İbn Hazm el-Endelüsî ez-Zâhirî, Ebu Muhammed Ali, el-Fasl fi’l-Milel ve’l-Ehvâi ve’n-Nihal, I-IV, Bağdat, 1321H.
İbn Hazm el-Endelüsî ez-Zâhirî, Ebu Muhammed Ali, el-İhkâm fî Usûli’l-Ahkâm, I-VIII, Matbaatü’l-Âsıme, Kahire, ts.
İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İsmail b. Ömer, Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm (nşr. Muhammed İbrahim el-Bennâ-Muhammed Ahmed Âşûr, Abdülaziz Ganîm), Kahraman, İstanbul, 1992.
İbn Sîde el-Mürsî, Ebü’l-Hasen Ali b. İsmail, el-Muhkem ve’l-Muhîtü’l-A’zam (nşr. Abdülhamid Hindâvî), I-XI, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 2000.
İzutsu, Toshihiko, Kuran’da Allah ve İnsan (tr. Süleyman Ateş), Kevser, Ankara, ts.
Kâsimî, Muhammed Cemâluddîn, Tefsîru’l-Kâsimî el-Müsemmâ Mehâsinu’t-Te’vîl (nşr. Muhammed Fuad Abdülbâki), Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, Kahire, ts.
Kefevî, Ebü’l-Bekâ Eyyub b. Musa el-Hüseynî, el-Külliyyât, Müessesetu’r-Risale, Beyrut, 1993.
Keskioğlu, Osman, Nüzûlünden Günümüze Kuran-ı Kerim Bilgileri, Diyanet Vakfı, Ankara, 1993.
Kırca, Celal, “Kuran’ı Anlamada Dil Problemi”, Kuran Mesajı İlmî Araştırmalar, sayı: 9, İstanbul, 1998.
Kısakürek, Necip Fazıl, Esselam, Büyük Doğu, İstanbul, 1973.
Kurtubî, Ebu Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr b. Ferah el-Ensârî, el-Câmi’ li Ahkâmi’l-Kur’ân (nşr. Hişâm Semîr el-Buhârî), I-XX, Dâru Âlemi’l-Kütüb, Riyad, 2003.
Kuşeyrî, Abdülkerim b. Hevâzin, Tefsîru’l-Kuşeyrî, I-VIII, Basım yeri ve tarihi yok.
Kutluer, İlhan, Akıl ve İtikad, İz, İstanbul, 1996.
Küçükkalay, Hüseyin, Kuran Dili Arapça, Konya, 1969.
Mâverdî, Ebü’l-Hasen Ali b. Muhammed Habîb, en-Nüket ve’l-Uyûn: Tefsîru’l-Mâverdî (nşr. es-Seyyid b. Abdilmaksûd b. Abdirrahîm), Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye - Müessesetü’l-Kütübi’s-Sekâfiyye, Beyrut, ts.
Merâğî, Ahmed Mustafa, Tefsîru’l-Merâğî, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1998.
Mukâtil b. Süleyman, Ebü’l-Hasen Mukâtil b. Süleyman b. Beşîr el-Ezdî, Tefsîru Mukâtil b. Süleyman (nşr. Ahmed Ferid), I-III, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 2003.
Müslim b. el-Haccâc Ebu’l-Hüseyin el-Kuşeyrî, Sahihu Müslim, nşr. Muhammed Fuad Abdülbaki, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, I-V, Beyrut, ts.
Polat, Fethi Ahmet, “Peygamberliğin Tarihsel Bir Karakteri Olarak Elçinin Seçimi -Hz. Muhammed Örneği-“, “Nebevî Mesajın Evrenselliği (Sîret Sempozyumu)” (09-10 Mayıs 2008, Konya), Yayımlanmamış Tebliğ.
Râgıb el-Isfahânî, el-Müfredât fî Garîbi’l-Kur’ân, Dâru Kahraman, İstanbul, 1986.
Râzî, Fahruddin Muhammed b. Ömer, Mefâtihu’l-Gayb, I-XXXII, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 2000.
Polat, Fethi Ahmet. “Evrensel Mesajlara Taşıyıcılık Yapan Tarihsel Bir Form Olarak Kuran Dili”. Marife Dini Araştırmalar Dergisi 9/1 (Mayıs 2009), 9-56. https://doi.org/10.5281/zenodo.3344039.