Öz
Horasan which one of the ascetism/zuhd school in Hijri II. century, it have come to the fore the sufism understanding based on the principles of truthfulness, accuracy and trust. Then this mystical accumulation combined with Nishapur has become an important centre with recognized ""futuwwa and malama"" features. Hamdun Kassar (d. 271/884) make a significant contribution in the formation of this sufism understanding starting from Horasan, continuing in Nishapur and that spread to almost every part of the İslamic world. This mystical understanding based on malama and futuwwa was evaluated as the oldest and the most serious criticism and a response the mystical life; coming through of this life.
In the first part of our study consists of two parts will be given information about the life of Hamdun Kassar, his scholarship training, his attendance to sufism, his sheikhs, disciples and death; in the second part will be presented the his sufism understanding under the headings of malama, futuwwa, taqwa, asceticism, nefs, arrogance, humility and tawakkul (trust in God).
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Afîfî, Ebu’l-A’lâ, Tasavvuf İslâm’da Manevî Hayat, trc. Ekrem Demirli-Abdullah Kartal, İstanbul 2004.
- Ateş, Süleyman, Tasavvufta Fütüvvet, Ankara 1977.
- Attâr, Feridüddîn, Tezkiretü’l-Evliyâ, çev. Süleyman Uludağ, Bursa: İlim ve Kültür Yay., 1984.
- Azamat, Nihat, “Melâmet", DİA, İstanbul 2004, c. XXVIIII.
- Bolat, Ali, Bir Tasavvuf Okulu Olarak Melâmetîlik, İstanbul: İnsan Yay., 2003.
- Cebecioğlu, Ethem, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, Ankara 1997.
- Gölpınarlı, Abdülbakî, Melâmîlik ve Melâmîler, İstanbul: Devlet Matbaası, 1931.
- Gürer, Betül, “Mevlâna’nın Eserlerinde Yûsuf’un Gömleğinin Kokusu", Marife: Dini Araştırmalar Dergisi, 2013, c. XIII, sayı: 3, s. 151-167.
- Gürer, Dilaver, Fusûsu’l-Hikem ve Mesnevî’de Peygamber Öyküleri (II), Konya 2007.
- Gürer, Dilaver, Düşünce ve Kültürde Tasavvuf, İstanbul 2014.
- Herevî, Hâce Abdullah Ensârî, Tabakâtü’s-Sûfiyye, Tahran tsz.
- Hücvirî, Ali b. Osman el-Cüllabî, Keşfü’l-Mahcûb Hakikat Bilgisi, haz. Süleyman Uludağ, İstanbul: Dergah Yay., 1999.
- Işın, Ekrem, “Melâmîlik", Dünden Bugüne İslam Ansiklopedisi, İstanbul 1994, c. V.
- İbn Arabî, Muhyiddîn, el-Fütühâtü’l-Mekkiyye, tsh. Ahmed Şemseddîn, Beyrut 2011, c. V.
- İmam Şa’rânî, et-Tabakâtü’l-Kübrâ, İstanbul: Toker Matbaası, 1968.
- İsfehânî, Ebû Nuaym Ahmed, Hilyetü’l Evliyâ ve Tabakâtü’l-Asfiyâ, Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-Arabî, 1967.
- İsfehânî, Râğıb, Müfredât Kur’ân Kavramları Sözlüğü, çev. Yusuf Türker, İstanbul 2012.
- Kara, Mustafa, “Hamdun el-Kassâr", DİA, İstanbul 1997, c. XV.
- Konur, Himmet, “Horasan’ın İslam ve Tasavvuf Tarihine Katkısı (H. I-V. Asırlar)", Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, İzmir 2005, sayı: 21, s. 3-27.
- Kuşeyrî, Abdülkerîm b. Hevâzin, er-Risâletü’l-Kuşeyriyye, Beyrut 2001 (Tasavvuf İlmine Dair Kuşeyrî Risâlesi, trc. Süleyman Uludağ, İstanbul: Dergah Yay., 1999).
- Küçük, Hülya, Ana Hatlarıyla Tasavvuf Tarihine Giriş, Konya 2004.
- Münâvî, Abdurraûf, el-Kevâkibü’d-Dürriyye fî Terâcimi Sâdâti’s-Sûfiyye, thk. Muhammed Edîb el-Câdir, Beyrut tsz., c. II.
- Nevâyî, Alî Şîr, Nesâyimü’l-Mahabbe min Şemâyimi’l-Fütüvve, haz. Kemal Eraslan, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay., 1979.
- Sülemî, Ebû Abdurrahman, Tabakâtü’s-Sûfiyye, thk. Nureddin Şerîbe, Kahire: el-Mektebetü’l-Hancî, 2014.
- Sülemî, Ebû Abdurrahman, Kitâbü’l-Fütüvvet, thk. Ahmed Ferîd el-Mezîdî, Beyrut 2009.
- Sülemî, Ebû Abdurrahman, “Risâletü’l-Melâmetiyye", Mecelletü Külliyeti’l-Âdâb, haz. Ebu’l-Alâ Afîfî, Kahire 1942, c. VI.
- Şa’rânî, Abdülvehhâb, et-Tabakâtü’l-Kübrâ, thk. Üsâme Abdülazîm, Kahire 2013.
- Tosun, Necdet, Bahâeddîn Nakşbend Hayatı, Görüşleri, Tarîkatı, İstanbul 2003.
- Tûsî, Ebû Nasr Serrâc, el-Lüma‘, tah. Kamil Mustafa el-Hindâvî, Beyrut 2007 (el-Lüma‘ İslam Tasavvufu Tasavvufla İlgili Sorular-Cevaplar, haz. Hasan Kâmil Yılmaz, İstanbul 1996).
- Türer, Osman, Anahatlarıyla Tasavvuf Tarihi, İstanbul 1998.
- Türer, Osman, “Melâmet Düşüncesinin Orijinal Özelliği ve Bu Düşüncede Zamanla Meydana Gelen Değişmeler", İslâmî Araştırmalar, Ankara 1988, c. II, sayı: 7.
- Uludağ, Süleyman, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, İstanbul 2016.
- Uludağ, Süleyman, “Tevekkül", DİA, İstanbul 2012, c. XLI.
- Yılmaz, Hasan Kâmil, Ana Hatlarıyla Tasavvuf ve Tarikatlar, İstanbul 2002.
Öz
Hicri II. Asır’da zühd mekteplerinden biri olan Horasan sıdk, doğruluk ve tevekkül esaslarına dayanan tasavvuf anlayışıyla ön plana çıkmıştır. Daha sonra bu tasavvufî birikim Nişâbur’la birleşerek ""fütüvvet ve melâmet"" özellikleriyle tanınan önemli bir merkez haline gelmiştir. Horasan’da başlayan Nişabur’da devam eden ve buradan İslam dünyasının hemen her yerine yayılan bu tasavvuf anlayışının oluşmasında Hamdûn Kassâr’ın (ö. 271/884) büyük katkıları olmuştur. Melâmet ve fütüvvete dayalı bu anlayış aynı zamanda tasavvufî hayata; bu hayatın içinden gelen en eski ve en ciddi tenkit ve tepki olarak değerlendirilmiştir.
İki bölümden oluşan çalışmamızın birinci bölümünde Hamdûn Kassâr’ın hayatı, ilim tahsili, tasavvufa intisabı, şeyhleri, müridleri ve vefatı hakkında bilgi verilecek; ikinci bölümünde ise melâmet, fütüvvet, takvâ, zühd, nefis, kibir, tevazu ve tevekkül başlıkları altında tasavvuf anlayışı ortaya konulacaktır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Afîfî, Ebu’l-A’lâ, Tasavvuf İslâm’da Manevî Hayat, trc. Ekrem Demirli-Abdullah Kartal, İstanbul 2004.
- Ateş, Süleyman, Tasavvufta Fütüvvet, Ankara 1977.
- Attâr, Feridüddîn, Tezkiretü’l-Evliyâ, çev. Süleyman Uludağ, Bursa: İlim ve Kültür Yay., 1984.
- Azamat, Nihat, “Melâmet", DİA, İstanbul 2004, c. XXVIIII.
- Bolat, Ali, Bir Tasavvuf Okulu Olarak Melâmetîlik, İstanbul: İnsan Yay., 2003.
- Cebecioğlu, Ethem, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, Ankara 1997.
- Gölpınarlı, Abdülbakî, Melâmîlik ve Melâmîler, İstanbul: Devlet Matbaası, 1931.
- Gürer, Betül, “Mevlâna’nın Eserlerinde Yûsuf’un Gömleğinin Kokusu", Marife: Dini Araştırmalar Dergisi, 2013, c. XIII, sayı: 3, s. 151-167.
- Gürer, Dilaver, Fusûsu’l-Hikem ve Mesnevî’de Peygamber Öyküleri (II), Konya 2007.
- Gürer, Dilaver, Düşünce ve Kültürde Tasavvuf, İstanbul 2014.
- Herevî, Hâce Abdullah Ensârî, Tabakâtü’s-Sûfiyye, Tahran tsz.
- Hücvirî, Ali b. Osman el-Cüllabî, Keşfü’l-Mahcûb Hakikat Bilgisi, haz. Süleyman Uludağ, İstanbul: Dergah Yay., 1999.
- Işın, Ekrem, “Melâmîlik", Dünden Bugüne İslam Ansiklopedisi, İstanbul 1994, c. V.
- İbn Arabî, Muhyiddîn, el-Fütühâtü’l-Mekkiyye, tsh. Ahmed Şemseddîn, Beyrut 2011, c. V.
- İmam Şa’rânî, et-Tabakâtü’l-Kübrâ, İstanbul: Toker Matbaası, 1968.
- İsfehânî, Ebû Nuaym Ahmed, Hilyetü’l Evliyâ ve Tabakâtü’l-Asfiyâ, Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-Arabî, 1967.
- İsfehânî, Râğıb, Müfredât Kur’ân Kavramları Sözlüğü, çev. Yusuf Türker, İstanbul 2012.
- Kara, Mustafa, “Hamdun el-Kassâr", DİA, İstanbul 1997, c. XV.
- Konur, Himmet, “Horasan’ın İslam ve Tasavvuf Tarihine Katkısı (H. I-V. Asırlar)", Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, İzmir 2005, sayı: 21, s. 3-27.
- Kuşeyrî, Abdülkerîm b. Hevâzin, er-Risâletü’l-Kuşeyriyye, Beyrut 2001 (Tasavvuf İlmine Dair Kuşeyrî Risâlesi, trc. Süleyman Uludağ, İstanbul: Dergah Yay., 1999).
- Küçük, Hülya, Ana Hatlarıyla Tasavvuf Tarihine Giriş, Konya 2004.
- Münâvî, Abdurraûf, el-Kevâkibü’d-Dürriyye fî Terâcimi Sâdâti’s-Sûfiyye, thk. Muhammed Edîb el-Câdir, Beyrut tsz., c. II.
- Nevâyî, Alî Şîr, Nesâyimü’l-Mahabbe min Şemâyimi’l-Fütüvve, haz. Kemal Eraslan, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay., 1979.
- Sülemî, Ebû Abdurrahman, Tabakâtü’s-Sûfiyye, thk. Nureddin Şerîbe, Kahire: el-Mektebetü’l-Hancî, 2014.
- Sülemî, Ebû Abdurrahman, Kitâbü’l-Fütüvvet, thk. Ahmed Ferîd el-Mezîdî, Beyrut 2009.
- Sülemî, Ebû Abdurrahman, “Risâletü’l-Melâmetiyye", Mecelletü Külliyeti’l-Âdâb, haz. Ebu’l-Alâ Afîfî, Kahire 1942, c. VI.
- Şa’rânî, Abdülvehhâb, et-Tabakâtü’l-Kübrâ, thk. Üsâme Abdülazîm, Kahire 2013.
- Tosun, Necdet, Bahâeddîn Nakşbend Hayatı, Görüşleri, Tarîkatı, İstanbul 2003.
- Tûsî, Ebû Nasr Serrâc, el-Lüma‘, tah. Kamil Mustafa el-Hindâvî, Beyrut 2007 (el-Lüma‘ İslam Tasavvufu Tasavvufla İlgili Sorular-Cevaplar, haz. Hasan Kâmil Yılmaz, İstanbul 1996).
- Türer, Osman, Anahatlarıyla Tasavvuf Tarihi, İstanbul 1998.
- Türer, Osman, “Melâmet Düşüncesinin Orijinal Özelliği ve Bu Düşüncede Zamanla Meydana Gelen Değişmeler", İslâmî Araştırmalar, Ankara 1988, c. II, sayı: 7.
- Uludağ, Süleyman, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, İstanbul 2016.
- Uludağ, Süleyman, “Tevekkül", DİA, İstanbul 2012, c. XLI.
- Yılmaz, Hasan Kâmil, Ana Hatlarıyla Tasavvuf ve Tarikatlar, İstanbul 2002.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Din Araştırmaları |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2017 |
| Kabul Tarihi | 14 Mayıs 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017 |
Cited By
Klasik Türk Şairlerinde “Melâmet Giysisi”
HUMANITAS - Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi
https://doi.org/10.20304/humanitas.1427888
Bu eser Creative Commons Alıntı-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.